(քաղաքական սատիրա)

Նախկին խորհրդային Ադրբեջանի կենտրոնական կոմիտեում Հեյդար Ալիևի տիրակալության տարիներին տիրակալի թելադրմամբ, մի օր կազմվեց մի հեղինակավոր հանձնաժողով, որը պետք է ստուգեր Բաքվի գազանանոցի մեծ և փոքր կենդանիների բարոյաքաղաքական կարգավիճակի հարցը: Երկարատև և մանրամասն ստուգումներից պարզվեց, որ կենդանիներից երեքին պետք է վտարեն գազանանոցից։ Ասել է թե՝ նաև հարազատ կուսակցությունից: Այդ կենդանիներն էին էշը, ընձուղտը և աքլորը:

Պատճառները միանգամայն համոզիչ էին: Էշը մեղադրվեց համառության համար, ընձուղտը՝ իր բարձրագոռոզ կեցվածքի, աքլորը՝ անբարոյականության, այսինքն՝ բազմակնության...

Գազանանոցում դրությունը խիստ սրվեց: Չէ որ այդ կենդանատեսակների պակասը կգցի իրենց հեղինակավոր հիմնարկի պատիվը:

Միջնորդները գործի անցան: Գորշ գայլերի հանձարարությամբ աղվեսը հազար դուռ ծեծեց: Կազմվեց միջանկյալ հաշտարար հանձնաժողով: Պետք էր մի բան անել, մանավանդ գաղտնի կանալներով պարզվեց, որ էշը անմիջական ազգակցական կապ ունի Ադրբեջանի ղեկավարության հետ:

Ադրբեջանի գիտությունների ակադեմիան, ինչպես նաև ողջ իրավաբանական օրգաններն իրենց գաղտնի և ոչ գաղտնի հետազոտություններով հայտնաբերեցին արդարացման մոտիվները: Գտան, որ էշը ոչ թե համառ է, այլ հետևողական սկզբունքային է: Նա բազմիցս կենտկոմի բյուրոներում զռացել է իր անկաշառ սկզբունքայնությամբ: Օրինակ, երբ հարց էր լինում ԼՂԻՄ-ի կարգավիճակի մասին, նա կռահելով իր ազգական ղեկավարի ցանկությունը, միշտ սկզբունքորեն գտնում էր, որ մարզի ինքնավարությունը պետք է վերացնել, շրջաններն էլ միավորել ազերական հարևան շրջանների հետ:

Էշը անմիջապես արդարացվեց ու որոշվեց ետ վերադարձնել իր պատվավոր ախոռին:

Չնայած ընձուղտի բարձրագոռոզ նայվածքը փոխարինվեց հեռատեսության հատկանիշով, բայց դա բյուրոյում տարակարծիքություններ առաջացրեց:

Աքլորի հարցը հալած յուղի պես անցավ: Նա որակվեց ոչ թե անբարոյական, այլ՝ որպես ժողովրդական մասսաների հետ լայն կապեր ունեցող:

Եվ այսպես, բյուրոյի որոշման համաձայն, կենդանիները պետք է վերադառնային իրենց նախկին պատվավոր ախոռներին, եթե մի նոր դեպք ամեն ինչ չխառներ իրար: Բյուրոյի պատվավոր անդամ հաճոյակատար աղվեսը հանդիսավորությամբ վեր կացավ աթոռից, ուղղեց փողկապը ու ասաց.

- Հարգելի կոլեգաներ, կարծում եմ ժամանակն է, որ մենք արժանվույն գնահատենք էշի անբասիր ծառայությունները հայրենիքին, նրա նվիրվածությունը մեր ղեկավարին, ինչպես նաև նկատի ունենալ նրա անժխտելի ինտելեկտուալ կարողությունները, նշանակենք մեր գիտությունների ակադեմիայի գազանանոցի մասնաճյուղի բաժնի վարիչ:

Առաջարկն ընդունվեց ծափահարությամբ, սակայն ընձուղտը վիզը երկարեց մինչև առաստաղ ու բացականչեց.

- Իսկ, ինչո՞ւ էշին այդքան բարձր պաշտոն։ Ինչո՞վ եմ ես պակաս այդ զռռանից...

- Իսկ դու գիտե՞ս, գոռոզամիտ, որ ես մի իշաբեռ ոսկի կաշառք կլինեմ տարած բարեկամիս: Եվ, վերջապես, բարեկամական կապն էլ կա, չէ՞,- կոկորդով մեկ զռռաց ավանակը։

Այստեղ աքլորն էլ չհամբերեց.

- Ի՞նչ է գլխից դուրս տալիս զռռանը: Այդ ես ու նա ե՞նք ավելի հարազատ թե դու: Չէ՞ որ մենք երկուսս էլ հարեմ ունենք,- ծղրտաց աքլորը, ինձ անհապաղ պաշտոն տվեք:

Ինչ պաշտոն կուզեիք,- հարցրեց նրան մեծ ղեկավարը:

Աքլորը վեր ելավ տեղից թևերը թափահարեց ու ծուղրուղուաձայն ասաց.

- Դուք գիտեք, որ ես համեստ կենդանի եմ և հեշտ էլ չէ ղեկավարել հավերի նման կրքոտ մի ամբոխ: Բայց դա ես կատարում եմ հանուն մեր ընդհանուր ազգային շահի: Նկատած կլինեք, որ ես ոչ միայն մենակատար երգիչ եմ, այլև միաժամանակ ունեմ մի ամբողջական խոր: Ինչո՞ւ, օրինակ, ինձ չնշանակել հանրապետության սիմֆոնիկի գլխավոր դիրիժոր, ինչպես նաև՝ գլխավոր բուհի բարոյագիտության ամբիոնի վարիչ: Չէ՞ որ ես այդ բնագավառում մեծ փորձ ունեմ:

Բյուրոն որոշեց բավարարել աքլորի պահանջը ևս:

Եվ այսպես, որոշվեց գազանանոցից վտարված կենդանիները ոչ միայն արդարացվեցին, այլև ավելի բարձր պաշտոններ ստացան՝ շնորհիվ ոչ թե հայտնաբերված նոր հատկանիշների, այլ առաջնորդի հետ ունեցած ազգակցական-մտերմական կապերի…

Բյուրոյի նիստը վարում էր անձամբ Հեյդար Ալիևը։

Արխիվային սույն փաստաթուղթը

հայտնաբերեց և խմբագրությանը հանձնեց

ԳՐԻԳՈՐ ԴԱՆԻԵԼՅԱՆԸ