ՀՀՇ 16-րդ համագումարում Լևոն Տեր-Պետրոսյանի արտահայտած այն միտքը, որ «առանց Ղարաբաղյան հակամարտության և հայ-թուրքական հարաբերությունների կարգավորման Հայաստանն անվտանգության, տնտեսական զարգացման և ժողովրդագրական վիճակի բարելավման հեռանկար չունի, անկախ այն հանգամանքից, թե ում ձեռքում կլինի իշխանության ղեկը», Հայաստանում տարաբնույթ քննարկումների տեղիք է տվել։ Այդ կապակցությամբ իսկ ի՞նչ են մտածում իրենք՝ արցախցիները։
Քանի որ Արցախում այնքան էլ տեղեկացված չեն, կամ շատ քիչ են տեղեկացված, թե ինչ է կատարվում ՀՀ քաղաքական դաշտում, մեր բլից-հարցման ժամանակ հաճախ ստիպված ենք եղել նրանց բացատրել, թե ՀՀ առաջին նախագահը երբ, որտեղ և բառացիորեն ինչ է ասել, հետո միայն լսել արցախցիների կարծիք-մեկնաբանությունը։
Գ. ՍԱՐԳՍՅԱՆ (48 տարեկան, մասնագիտությամբ ինժեներ) - Երբ պատերազմում հաղթել ենք թշնամուն, կարծում էի, թե մինչև 1-2 տարին ամեն ինչ կվերջանա. կյանքի ու մահվան հետ կապված ամենածանր գործն արված է, մնում է պաշտոնապես ձևակերպել դա։ Մտքովս չի անցել, որ պատերազմից 15 տարի հետո էլ անընդհատ լսելու ենք՝ «ղարաբաղյան խնդիր», «ղարաբաղյան հակամարտություն», «ղարաբաղյան կարգավորում»... Հիմա միայն մի բան եմ ուզում՝ հանգիստ թողնեն մեզ...
Ա. ԱՎԱՆԵՍՅԱՆ (նախկին ազատամարտիկ) - Ղարաբաղյան հակամարտություն չկա, կա միայն հայ-թուրքական դարավոր թշնամանք, կա այս երկու ազգերի անհամատեղելիություն։ Ղարաբաղի հարցը վաղուց լուծված-պրծած է մեզ համար։ Որպեսզի մյուս ամենակարևոր հարցը՝ հայ ժողովրդի անվտանգության հարցն էլ լուծվի, պիտի ունենանք ուժեղ բանակ և ուժեղ տնտեսություն... Ուժեղ տնտեսություն ունենալու համար Ղարաբաղ «նե պրիչոմ...»։ Մեր շուկան հիմա էլ, առանց հայ-թուրքական սահմանի բացման, լցված է թուրքական ապրանքներով։
ԿԱՐԻՆԵ (51 տարեկան, տնային տնտեսուհի) - Մեր էս Ղարաբաղը սաղին խանգարում է։ էն ժամանակ, 1988 թվականին կատակով ասում էինք՝ թող մեզ քաղաքական ապաստան տան, գնանք Ավստրալիա։ Երանի՜ գնացած լինեինք։ Չեմ հասկանում, ես եմ մեղավո՞ր, որ Հայաստանը տնտեսություն չունի, որ արտադրած շոկոլադը, վերմիշելը բանի պետք չեն...
ԼՂՀ պաշտոնյա (չցանկացավ անունը հրապարակվի) - Իմ կարծիքով՝ շատ վատ բան է կատարվում. բոլորը շահարկում են Արցախի խնդրի չկարգավորված լինելը։ Ըստ ազերիների՝ իրենց երկրում ժողովրդավարական համակարգը չի կայանում, երկրում բռնություններ են, որովհետև... Ղարաբաղի հարցը լուծված չէ։ Նրանք իրենց բոլոր դժբախտություններն ու ձախողումները բացատրում են «Ղարաբաղի խնդրով»։ Դա, ինչ-որ տեղ հասկանալի է։ Բայց որ որոշ հայ քաղաքական գործիչներ, հատկապես ընդդիմադիր գործիչներ, նույնպես սկսել են շահարկել Արցախի խնդիրը, դա շատ մտահոգիչ է...
Ա.Գ. (պաշտոնյա, շարունակելով առաջինին) - Ես նկատել եմ, որ Լ. Տեր-Պետրոսյանը և այլ ընդդիմադիրներ, նկատի ունենալով, որ դիվանագիտական և քարոզչական դաշտում մենք պարտվում ենք հակառակորդին, որ այսօր այն, ինչ կա բանակցասեղանին, լրիվ մեր դեմ է, դիտմամբ բզբզում են, շտապեցնում են գործող իշխանություններին, որպեսզի վերջիններս օր առաջ խայտառակ մի բան ստորագրեն (ազատագրված որոշ տարածքների հանձնում, հայ և թուրք պատմաբանների հանձնաժողովի ստեղծում և այլն), որպեսզի ժողովրդի համընդհանուր դժգոհությունն օգտագործեն՝ իշխանափոխություն իրականացնելու համար... Այսինքն՝ հայ ժողովրդի համար կենսական նշանակություն ունեցող ինչ-որ բան փորձում են զոհել, որ «մաքուր ձեռներով» իշխանության գան և ասեն՝ մենք ոչինչ չենք կարող փոխել, այս իշխանությունները Ղարաբաղն արդեն տվել-պրծել են...
Ն. ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ (22 տարեկան, ուսանողուհի) - Իմ կարծիքով՝ պատճառներ որոնելն ամենահեշտն է։ Եթե Ղարաբաղի խնդիրը լուծված լիներ, հայ-թուրքական հարաբերությունները՝ բարելավված, այդ նույն մարդիկ հիմա էլ ասելու էին, թե Հայաստանի տնտեսության զարգացմանը Ջավախքի չլուծված խնդիրն ու հայ-վրացական չկարգավորված հարաբերություններն են խանգարում։
ԳԱԳԻԿ (34 տարեկան, գործազուրկ) - Էդ ասածից միայն մի բանի մասին խոսեմ։ «Ժողովրդագրական վիճակի բարելավումը»... կարծեմ, հայ ազգաբնակչության թվաքանակն ավելացնելը նկատի ունի, չէ՞։ Այսինքն՝ Ղարաբաղն է խանգարո՞ւմ, որ հայ ժողովրդի թիվն իր հայրենիքում ավելանա։ Թող աշխատատեղ ստեղծեն՝ ես և ինձ նմաններն աշխատենք, մեր ընտանիքները պահենք։ Շատերը թողնում, գնում են Ռուսաստան՝ աշխատանք գտնելու... Մեր տարածքի չափ հող ենք ազատագրել, մի բուռ ազգ ենք, բայց գործ չկա, որ անենք։ Որ վաղն այդ հողերը տանք, երևանցին, գորիսեցին կամ արցախցիներս ավելի լա՞վ ենք ապրելու։
ՍԵՐԳԵՅ (62 տարեկան) - Կարճ ասած՝ էլի Ղարաբաղը բոլորին խանգարում է... Վաբշե, ձեր էդ Ղարաբաղի հերն էլ անիծա՛ծ... Թող ծախեն, պրծնեն։ Թուրքը, ռուսը, ամերիկացին, երևանցին, սաղ ուզում են մեզ ծախեն-պրծնեն։ Այդ հարցում բոլորը «կողմ» են, միայն մենք ենք «դեմ»... Իսկ գո՞ւցե մենք էլ ենք կողմ, որ մեզ ծախեն, որ էս աշխարհից չքվենք-պրծնենք...
«Հրապարակ», Երևան
