Նախօրեին, ԱՄՆ պետքարտուղար Հիլարի Քլինթոնի՝ Հայաստան կատարած այցի ավարտին տեղի ունեցավ վերջինիս և արտգործնախարար Նալբանդյանի համատեղ մամլո ասուլիսը:

Թե՛ բովանդակային, թե՛ ժամանակային առումով ասուլիսին երկու կողմերի հնչեցրած հայտարարություններն առավել քան նպատակային էին:

Երկու կողմերի ելույթներում ընդգծվեցին 20 ամյակը բոլորած երկկողմ հարաբերություններում արձանագրված ձեռքբերումները և բարձր գնահատականը դրանց ներկա իրավիճակին: Երկկողմին զուգահեռ անդրադարձ եղավ նաև տարածաշրջանային խնդիրների շուրջ կողմերի տեսակետներին՝ Հայաստանի համար առաջնային համարվող արտաքին քաղաքական խնդիրների նկատմամբ ընդհանուր մոտեցումների եզրագծմամբ:

Այստեղ էին, ինչպես ասում են, «ամենայուղոտ մեսիջային պատառները»:

Նախևառաջ, իր բացման խոսքում արտգործնախարար Նալբանդյանն ընդգծեց Հայաստանի համար երկու կարևոր ուղղություններում՝ Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության բանակցային գործընթացում և հայ-թուրքական հարաբերությունների կարգավորման պրոցեսում, ԱՄՆ-ի և միջազգային հանրության լիակատար աջակցությունը Հայաստանի մոտեցումներին և այդ ուղղությամբ իրականացված գործողություններին: Սա հիշեցումն էր վերջին չորս տարիների ընթացքում ԱՄՆ՝ ամենաբարձր մակարդակով հնչեցվող հայտարարությունների մասին՝ արված թե՛ անհատական, թե՛ եռանախագահության համատեղ ձևաչափով: Հայտարարություններ, որոնք այս ընթացքում միանշանակ ամրապնդեցին Հայաստանի դիրքերը թե՛ ԼՂ բանակցային գործընթացում և թե՛ արդարացրին հայ-թուրքական գործընթացը կասեցնելու հայկական կողմի դիրքորոշումը:

Անդրադառնալով շփման գծում միջադեպերի խնդրին, ԱՄՆ պետքարտուղարն իր անհանգստությունն ու ափսոսանքը հայտնեց նախօրեին տեղի ունեցած ադրբեջանական հերթական դիվերսիայի առնչությամբ: Հենց այս միջադեպի կոնտեքստում էլ, պետքարտուղարը վերահաստատեց, որ ուժի կիրառմամբ Ղարաբաղյան հակամարտության լուծում չի՛ լինելու և այդ իսկ պատճառով ուժի կիրառում չպետք է լինի: Այդ հայտարարությունն արվեց այնպիսի սաստիկ տոնով և վճռականությամբ, որ Ադրբեջանում անմիջապես առաջ բերեց համընդհանուր էյֆորիա: Իսկ որ Ադրբեջանը չշահարկի թե մեսիջն ուղղված էր բոլոր կողմերին և ոչ թե հենց իրեն, ինչպես ասում են, հատուկ տհասների համար, պետքարտուղարը շեշտեց, որ ինքը վստահեցրել է նախագահ Սարգսյանին, որ այդ ասածը պնդելու է Բաքվում:

Ավելին, ԱՄՆ պետքարտուղարը կրկին նշեց, որ կարգավորման հիմքում ընկած երեք սկզբունքների՝ ուժի կամ դրա սպառնալիքի, տարածքային ամբողջականության և ժողովուրդների ինքնորոշման իրավունքի միջև սելեկտիվ՝ դրանցից որևէ մեկը վերադասելու կամ առանձին դիտարկելու մոտեցումներն անթույլատրելի են: Փաստորեն, պաշտոնական Վաշինգտոնը շեշտակի վերահաստատեց այն դրույթը, որ հնչեցրել էր դեռևս ԵԱՀԿ Աստանայի գագաթաժողովում՝ զրկելով Ադրբեջանին իր վերջին՝ «ինքնորոշում տարածքային ամբողջականության սահմաններում» խաբկանքից:

Երրորդ և չորրորդ մեսիջները, որ ոչ պակաս կարևոր են, վերաբերում են հայ-թուրքական հարաբերությունների կարգավորման գործընթացին, ավելի ճիշտ, գործընթացին: Այստեղ պետք է վկայակոչել նախարար Նալբանդյանի կողմից իր խոսքում Հիլարի Քլինթոնի՝ գրեթե «թևավոր» դարձած արտահայտության մեջբերումը՝ շեշտադրումով, որ «գնդակն այդպես էլ գտնվում է թուրքական դաշտում»:

ԱՄՆ պետքարտուղարն իր պատասխան խոսքում հաստատեց, որ աջակցում են հայ-թուրքական հարաբերությունների կարգավորմանը՝ առանց նախապայմանների: Այն, ինչ ասաց պետքարտուղարն այս խնդրի շուրջ ի պատասխան ամերիկացի լրագրողից հնչած հարցին, գրեթե վերջակետ դրեց թուրք-ադրբեջանական շահարկումներին: Իսկ տիկին Քլինթոնն ասաց, որ ինչպես և երկու տարի առաջ է ասել, գնդակը մնում է Թուրքիայի դաշտում: Ավելին, պետքարտուղարը շեշտեց, որ որևէ կապ չկա արձանագրությունների վավերացման և Լեռնային Ղարաբաղի բանակցային գործընթացի միջև: Դրանք առանձին պրոցեսներ են:

Այսպիսով, Հայաստանի բարեկամական գործընկերը՝ ԱՄՆ-ն, պետքարտուղարի բարձր մակարդակով ևս մեկ անգամ այնքան հստակ, կտրուկ և միանշանակ վերահաստատեց տարածաշրջանային խնդիրներում Հայաստանի մոտեցումներին իր երկրի աջակցությունը, որ սա, իրավամբ, կարելի է գնահատել որպես ԱՄՆ-ի կողմից Հայաստանի դիվանագիտական արսենալի վերազինում:

ՎԱՐԴԱՆ ԳԱՍՊԱՐՅԱՆ

NEWS.am

ԱՄՆ Կոնգրեսի Ներկայացուցիչների պալատի անդամներ Ադամ Շիֆը, Բրեդ Շերմանը, Պալատի արտաքին հարաբերությունների կոմիտեի անդամ, դեմոկրատ Հովարդ Բերմանը և Կոնգրեսի հայկական խմբի համանախագահ Ֆրենք Փալոունը հունիսի 4-ին հանդես են եկել հայտարարությամբ, որտեղ դատապարտել են ԱՄՆ պետքարտուղար Հիլարի Քլինթոնի Հարավային Կովկաս կատարած այցի առաջին ժամերին Ադրբեջանի կողմից Հայաստանի վրա կատարված անամոթ գրոհը, որի հետևանքով զոհվել է 3 հայ զինծառայող, կան վիրավորներ: Այս մասին հաղորդում է Հայ դատի Ամերիկայի հանձնախումբը:

Ադրբեջանական գրոհից ժամեր անց առանձին հայտարարություններով ԱՄՆ Կոնգրեսի անդամները կոչ են արել Հիլարի Քլինթոնին հստակ և ոչ երկիմաստ կերպով դատապարտել Ադրբեջանի ագրեսիան, անհանգստություն են հայտնել ԱՄՆ կողմից Ալիևի ռեժիմին զենք վաճառելու անավարտ գործարքի առնչությամբ, նաև կոչ են արել ուժեղացնել Կոնգրեսի 907-րդ ակտի սահմանափակումները, մասնավորապես, Ադրբեջանին ռազմական օգնության մասով: Նրանք նաև իրենց ցավակցություններն են հայտնել զոհված զինվորների հարազատներին:

«Ադրբեջանցի զինվորականների կողմից բռնության այս վերջին գործողությունը էլ ավելի կարևոր է դարձնում այն, որ ԱՄՆ պետքարտուղար Հիլարի Քլինթոնը դատապարտի այդ գործողություններն իր Բաքու այցելության ժամանակ: Շփման գծի ողջ երկայնքով Ադրբեջանի կողմից իրականացվող սադրանքները Ալիևի ռեժիմի ռազմաշունչ հռետորության ուղղակի հետևանքն են և դրանք պետք է դադարեցվեն: Մենք պետք է ամբողությամբ կիրառենք 907-րդ ակտը և արգելենք ցանկացած տիպի զենքի կամ երկակի օգտագործման համար նախատեսված ապրանքի տրամադրում Ադրբեջանին»,- ասել է կոնգրեսական Ադամ Շիֆը:

Կոնգրեսական Շերմանը, ով երկար ժամանակ պայքարում է Լեռնային Ղարաբաղի իրավունքների համար, ընդգծել է. «Ես վճռականապես և անխոս դատապարտում եմ հայ-ադրբեջանական սահմանին վերջերս տեղի ունեցած հարձակումը, որի արդյունքում հայ երեք զինվորներ են զոհվել: Այդ հարձակման ժամանակը՝ Հիլարի Քլինթոնի այցի նույն օրը, ընդգծում է Բաքվի խոր արհամարհանքը հարևանների հանդեպ և Հայաստանի, Լեռնային Ղարաբաղի և Ադրբեջանի միջև խաղաղ գործընթացին հավատարմության բացակայությունը: Ես նախագահի վարչակազմին կոչ եմ անում ոչ միայն դատապարտել, այլև իրագործել Ազատության աջակցության ակտի 907-րդ բանաձևի լրացումը՝ առանց մերժման: Մենք չենք կարող Ադրբեջանին ոչ մի օգնություն ցուցաբերել, քանի դեռ Բաքուն շրջափակման մեջ է պահում Հայաստանն ու Լեռնային Ղարաբաղը և խախտում է հարևանների հետ խաղաղությունը: Մենք պետք է արգելենք Ադրբեջանին ցանկացած զենքի վաճառքը, առավել ևս, որ այն կարող է օգտագործվել Հայաստանի ու Լեռնային Ղարաբաղի դեմ»:

Կոնգրեսական Բերմանը նշել է, որ լրջորեն անհանգստացած է Ադրբեջանի կողմից սահմանային անպատկառ, չհիմնավորված հարձակման մասին մամուլում տեղ գտած հրապարակումների կապակցությամբ, որի արդյունքում հայ երեք զինվորներ զոհվել են, հինգը՝ վիրավորվել: Այդ վրդովեցուցիչ արարքն ընդգծում է վերջերս Ադրբեջանի կառավարությանն առաջարկված ամերիկյան ռազմական տեխնիկայի վաճառքը կանխարգելելու ծայրահեղ կարևորությունը: Այն վաճառքը, որը ես վերջերս Պետքարտուղար Քլինթոնին խնդրեցի դադարեցնել: Բացի Հայաստանի դեմ այդ սպառազինության կիրառումից, այդ վաճառքը միանգամայն կեղծ ազդանշան կտա Ադրբեջանին, հատկապես այս սահմռկեցուցիչ միջադեպի լույսի ներքո»:

Կոնգրեսական Փալոունը ընդգծել է, որ «նմանատիպ ագրեսիան հիմք է Ադրբեջանի գործողությունները վարչակազմի անունից դատապարտելու համար: Ես հուսով եմ, որ Պետքարտուղար Քլինթոնը, որը տվյալ պահին Կովկասում է և չորեքշաբթի օրը Բաքվում պետք է հանդիպի Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևի հետ, խստորեն կզգուշացնի, որ Միացյալ Նահանգները չի հանդուրժի նման բռնություն և Ադրբեջանին պատասխանատվության կկանչի»:

Ավելի վաղ NEWS.am-ը հայտնել էր, որ այսօր՝ հունիսի 4-ի գիշերը, Տավուշի մարզի սահմանամերձ Չինարի և Բերդավան գյուղերի ուղղությամբ, Ադրբեջանի կողմից դիվերսիոն գործողությունների հետևանքով զոհվել է 3 և վիրավորվել՝ 6 զինծառայող (նրանցից մեկը սպա է):

Զոհված զինվորներն են Հրաչ Սամվելի Սարգսյանը, Զոհրաբ Խաժակի Բալաբեկյանը և Կարեն Կամոյի Դավթյանը:

Ավելի վաղ Հայաստանի ՊՆ-ն հաղորդագրություն է տարածել միջադեպի կապակցությամբ, որտեղ նշվում է, որ հունիսի 4-ին, ըստ նախնական տվյալների, հայ-ադրբեջանական սահմանի հյուսիսարևելյան հատվածում ադրբեջանական կողմը հերթական անգամ կոպտորեն խախտել է շփման գծում հաստատված հրադադարի ռեժիմը՝ փորձելով ներթափանցել Հայաստանի Տավուշի մարզի Բերդավան և Չինարի գյուղերի ուղղությամբ տեղակայված հայկական հենակետեր: Ձեռնարկված միջոցառումների և հայ զինծառայողների քաջարի գործողությունների արդյունքում դիվերսիոն առաջխաղացումը կասեցվել է, և տալով կորուստներ՝ հակառակորդը հետ է մղվել: 

Հայ-ադրբեջանական սահմանում դիվերսիոն գործողությունները Ադրբեջանը վաղուց օգտագործում է որպես ռազմական դիվանագիտություն,- գտնում է Ռազմավարական և ազգային հետազոտությունների հայկական կենտրոնի տնօրեն Մանվել Սարգսյանը՝ մեկնաբանելով սահմանին տեղի ունեցած հերթական դիվերսիոն գործողությունը, որի հետևանքով զոհվել էր 3, վիրավորվել՝ 6 հայ զինվոր:

Դիտարկմանը, թե դիվերսիոն գործողությունների Ադրբեջանն ավելի հաճախ դիմում է միջազգային հանրության ներկայացուցիչների տարածաշրջանային այցերի նախօրեին կամ ընթացքում, Մանվել Սարգսյանը արձանագրեց. «Կարծում եմ՝ սա նույն դիվանագիտության շարունակությունն է, երբ Ադրբեջանը փորձում է կոնկրետ իրավիճակներ ստեղծել և հարցեր բարձրացնել միջազգային հանրության առջև: Փաստորեն շարունակելով իր դիվանագիտական գիծը միջազգային հանրության ձեռքերով իր օգտին լուծելու խնդիրը»:

Վերջինիս խոսքով, միջազգային հանրությունը շատ մեղմ է արձագանքում Ադրբեջանի նման պահվածքին, ավելին, միջազգային հանրության որոշ ներկայացուցիչներ իրենք էլ նպաստում են դրան՝ Հայաստանի վրա ճնշում բանեցնելու լծակ ընկալելով: «Բազմաթիվ անգամներ եղել է դա, և իրենց հայտարարություններով նպաստում են»,- նշեց Սարգսյանը:

Իսկ հարցին, թե ինչպե՞ս իրեն պետք է պահի Հայաստանը, նա պատասխանեց. «Հայաստանը պետք է այնպիսի դիրք ընդունի, որ այդ գործողությունները ի վնաս Ադրբեջանի լինեն, այլ ոչ հօգուտ, բայց մինչև հիմա նման դիրքորոշում չի ցուցաբերվել: Այն մոտեցումը, որ Հայաստանը որդեգրել է՝ միայն պատժիչ գործողությունները, ինչ-որ տեղ նպաստում է նման քայլերին»:

NEWS.am

ԱՄՆ Հայ դատի հանձնախումբը ԱՄՆ պետքարտուղար Հիլարի Քլինթոնին նամակ է հղել, որով կոչ է անում խստորեն դատապարտել Հայաստանի Տավուշի մարզի ուղղությամբ ադրբեջանական կողմի ագրեսիան, որը համընկավ պետքարտուղարի՝ Հարավային Կովկաս կատարած այցի հետ:

«Ադրբեջանական ագրեսիան, բացի նրանից, որ մարդկային ողբերգության պատճառ դարձավ, այն նաև ստոր հարձակում է տարածաշրջանում ամուր և երկարաժամկետ խաղաղության հաստատման հեռանկարների նկատմամբ»,- նշվում է Հայ դատի հանձնախմբի նախագահ Քեն Խաչիկյանի՝ պետքարտուղար Քլինթոնին ուղղված նամակում:

Հայ դատի հանձնախումբը Օբամայի վարչակազմին կոչ է անում չսահմանափակվել «բռնություն կիրառելուց ձեռնպահ մնալու մասին անատամ հայտարարություններով, որոնք ուղղված են կողմերին ընդհանրապես», այլ դատապարտել հայերի նկատմամբ Ադրբեջանի ագրեսին:

Այս տարվա սկզբին գերի վերցված Մամեդբաղիր Թալիբօղլու Ախունդզադեն հաստատել է, որ չի ցանկանում վերադառնալ հայրենիք:

Այդ մասին հայտնել է Գերիների, պատանդների և անհայտ կորածների հարցերով զբաղվող հանձնաժողովին առընթեր աշխատանքային խմբի ղեկավար Արմեն Կապրիելյանը:

Ինչպես ավելի վաղ հայտնել էր NEWS.am-ը, ադրբեջանական բանակի առաջին կորպուսի 703-րդ բրիգադի պայմանագրային զինծառայող, 22-ամյա սերժանտ Ախունդզադեն ինքն է այս տարվա հունվարի 23-ին գերի հանձնվել Ղարաբաղի պաշտպանության բանակի դիրքապահներին՝ Ադրբեջանի և ԼՂՀ զորքերի շփման գծի հյուսիս-արևմտյան հատվածում, Վերին Չայլուի մոտ: Կարմիր խաչի ներկայացուցիչները հանդիպել են նրա հետ: Նա բազմիցս պնդել է, որ չի ցանկանում վերադառնալ հայրենիք:

Հունիսի 1-ին, առավոտյան 8-ի սահմաններում Լեռնային Ղարաբաղի պաշտպանության բանակի հարավարևելյան ուղղությամբ տեղակայված զորամասերից մեկի պահպանության մարտական դիրքերում դեռևս չպարզված հանգամանքներում զոհված գյումրեցի 19-ամյա Սարո Սամվելյանը 6 ամիս էր, ինչ անցել էր պարտադիր զինվորական ծառայության: Սարոյին դեպքից 10 օր առաջ էին տեսել, գյումրեցի զինվորը հարևանների պատմելով արձակուրդ էր եկել:

Նրանց խոսքով, Սարո Սամվելյանը հանգիստ, հավասարակշռված տղա էր, ընտանիքը ևս վայելում էր շրջապատի սերն ու հարգանքը: Սարոյին ճանաչողները խուսափում են կատարվածի մասին որևէ հստակ բան նշել, միայն պատմում են, որ տղան երազանքներ շատ ուներ: Տղան սովորել է Գյումրիի համար 2-րդ միջնակարգ դպրոցում, այնուհետ ընդունվել Երևանի Եվրոպական համալսարան ու երկրորդ կուրսից մեկնել ծառայության: Սարո Սամվելյանի հարազատները լրագրողներին վստահեցրել են, որ իրենք ամեն կերպ պարզելու են կատարվածը, երբ խաղաղ պայմաններում շարունակում են զինվորներ սպանվել:

NEWS.am-ի թղթակից հետ զրույցում ՊՆ քննչական ծառայության սպա Մերի Սարգսյանը նշել է, որ ժամկետային զինծառայող, 19-ամյա Սարո Արտյոմի Սամվելյանի մահվան փաստով հարուցվել է քրեական գործ՝ Քր.օր.-ի 110 հոդվածի առաջին մասի հատկանիշներով (ինքնասպանության հասցնելը):

NEWS.am