Գլխավոր » ՕՐԵՆՔ ԵՎ ԻՐԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆ
ՕՐԵՆՔ ԵՎ ԻՐԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆ
22:39
Խոսքը ՀՀ «Լեզվի մասին» օրենքի և, ընդհանրապես, լեզվաքաղաքականությանը վերաբերող մի քանի այլ օրենքների մասին է։
Թվում է, թե Հայաստանում ոչ մի բան ավելի լավ չի պաշտպանված, քան լեզուն է (պետական սահմանների հետ չենք համեմատում)։

Տեսեք, ունենք ՀՀ «Լեզվական քաղաքականության» պետական ծրագիր, «Լեզվի մասին» օրենք, «Գովազդի մասին» օրենք, «Հեռուստատեսության և ռադիոյի մասին» օրենք, «Ֆիրմային անվանումների մասին» օրենք, «Վարչական իրավախախտումների մասին» օրենք, «Կրթության մասին» օրենք։ Այս բոլոր օրենքներով պաշտպանված է հայերենը՝ մեր պետական լեզուն։

Ասենք, «Գովազդի մասին» օրենքում կարդում ենք. «Գովազդի լեզուն հայերենն է, կարող է զուգակցվել այլ լեզուներով՝ համեմատաբար փոքր տառերով», «Գովազդի հայերեն շարադրանքը տեղեկատվության ծավալով չպետք է զիջի այլ լեզվով հրապարակվող տարբերակին»։

«Հեռուստատեսության և ռադիոյի մասին» օրենքում կարդում ենք. «ՀՀ տարածքում հեռարձակվող հեռուստահաղորդումների լեզուն հայերենն է», «Հեռուստաընկերությունները պարտավոր են ապահովել իրենց հաղորդումների լեզվի անաղարտությունը. պետք է ապահովեն այլ լեզվով տրվող համաժամանակյա թարգմանություն»։

«Ֆիրմային անվանումների մասին» օրենքում ասված է. «Ֆիրմային անվանման հետ կարող են օգտագործվել նաև դրա օտարալեզու թարգմանությունները։ Այդ դեպքում ֆիրմային անվանման մեջ պարունակվող տարբերակող նշանակության անունը չի թարգմանվում»։

«Վարչական իրավախախտումների մասին» օրենքում կարդում ենք. «Հայաստանի Հանրապետության ուսումնական հաստատություններում առարկաների հայերեն դասավանդումը կամ միջնակարգ-ուսումնական, մասնագիտական տեխնիկական և բարձրագույն ուսումնական հաստատություններում հայոց լեզվի ուսուցումը կամ հայոց լեզվի ընդունելության քննությունը չապահովելը առաջացնում է տուգանքի նշանակում…»։ Եվ նշվում են տուգանքի չափերը։

Նույն օրենքում կարդում ենք. «ՀՀ պետական մարմինների, ձեռնարկությունների, հիմնարկների և կազմակերպությունների գործունեությունը ոչ հայերեն վարելը, ցուցանակները, ձևաթղթերը, դրոշմանիշները, նամականիշները, կնիքները, միջազգային փոստային ծրարները և գովազդները ոչ հայերեն ձևավորելը առաջացնում է տուգանքի նշանակում…»։

Շարունակենք. «Զանգվածային միջոցառումների ժամանակ ոչ հայերեն ելույթների համաժամանակյա թարգմանությունը չապահովելը առաջացնում է տուգանքի նշանակում…»։

«Միջազգային ատյաններում ՀՀ-ն ներկայացնող անձանց ոչ հայերեն պաշտոնական ելույթները, ՀՀ տարածքում գտնվող արտասահմանյան պետական մարմինների, ձեռնարկությունների, հիմնարկների և կազմակերպությունների՝ պետական վերահսկողության ենթակա փաստաթղթերը հայերենով չզուգակցելը առաջացնում է նախազգուշացում և տուգանքի նշանակում…»։

Եվ վերջապես. «Պաշտոնատար անձանց և սպասարկման առանձին ոլորտներում աշխատող ՀՀ քաղաքացիների հայերենին չտիրապետելը առաջացնում է տուգանքի նշանակում…»։

Տեսնում եք, սիրելի բարեկամներ, ի՛նչ հրաշալի օրենքներ ունենք, որոնք, ավա՛ղ, խախտվում են յուրաքանչյուր քայլափոխի։ Քաղաքը հեղեղված է օտարալեզու ցուցանակներով, գովազդով՝ սրտխառնուք առաջացնելու չափ, պաշտոնատար անձինք ելույթների ժամանակ անխնա աղավաղում են հայերենը, հեռուստահաղորդավարները անխնա փչացնում են հայերենը իրենց ծեքծեքուն, հայերենին խորթ առոգանությամբ ու շեշտադրությամբ, բառերի չիմացությամբ, անհարկի օտարաբանություններով, ոչ բոլոր ուսումնական հաստատություններում է կրթության լեզուն հայերենը, ոչ բոլոր հիմնարկ-ձեռնարկություններում է գործավարությունը հայերենով կազմակերպված և այլն, և այլն։

Ի՞նչն է պատճառը. արդյո՞ք անցումային շրջան է և հետո լավ է լինելու, թե՞ պարզապես հետաճի երևույթ է նկատվում։

Պետք է օգնել պետական մարմիններին և ոչ միայն քննադատել՝ մեր ամենօրյա վերաբերմունքով, գրելով, ելույթներով, մեր պահվածքով։ Պետք է հասարակական անհանդուրժողականության մթնոլորտ ստեղծել օրենքը խախտողների նկատմամբ, մեր լեզվական իրավունքները խախտողների նկատմամբ։ Առաջարկում եմ չօգտվել այն ձեռնարկությունների ծառայություններից, որոնց ցուցանակները օտար լեզվով են միայն։ Որպես մարդ և քաղաքացի ես դիմում եմ մարդու իրավունքների պաշտպանին. իմ՝ որպես Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացու լեզվական իրավունքները ոտնահարված են Երևան քաղաքում, ես չեմ կարող կողմնոոշվել Հայաստանի մայրաքաղաքում. չկան հայերեն անվանումներ, հայերեն ցուցանակներ. սա մարդու իրավունքների կոպիտ խախտում է։

Կան ժողովուրդներ, որոնք ունեն վարքագծի կազմակերպման իրավական ակտերի ժողովածուներ և դրանով էլ առաջնորդվում են. լեզուն նրանց  համար էական չէ։ Կան ժողովուրդներ, որոնց ընդհանրացնողը կրոնն է, պետականության զգացողությունը։ Մեզ համար եղել է մեր վարքագիծը կանոնակարգող, կազմակերպող երկու ընդհանուր բան՝ լեզու և ընտանիք։ Այսօր, փառք Աստծո, ունենք նաև պետականություն։
Եկեք տեր կանգնենք մեր պետական լեզվին, մեր իրավունքներին։

ՎԱՉԱԳԱՆ Ա. ՍԱՐԳՍՅԱՆ
«9-րդ հրաշալիք»

Որոնում

Օրացույց

«  Մարտ 2012  »
ԵրկԵրեքՉորՀինգՈրբՇբթԿիր
   1234
567891011
12131415161718
19202122232425
262728293031

Արխիվ