Հայկական մամուլում տեղեկատվություն է հրապարակվել, ըստ որի Հայաստանում Ռուսաստանի դեսպան Վյաչեսլավ Կովալենկոն այցելել է նախագահական և հանդիպել Սերժ Սարգսյանին: Հայտնի չէ, թե ինչի մասին է եղել զրույցը, ենթադրվում է, որ Մոսկվան անհանգստացած է Սերժ Սարգսյանի արտաքին քաղաքական դիրքորոշմամբ և ցանկացել է պարզաբանումներ ստանալ:
Թեև, առավել տրամաբանական կլիներ, եթե դեսպանը հրավիրվեր նախագահական, կամ արտաքին գործերի նախարարություն, և նրանից բացատրություն պահանջվեր իր վերջին շրջանի հայտարարությունների վերաբերյալ: Հիշեցնենք, որ Կովալենկոյի նյարդերը վերջերս տեղի էին տվել, և նա մի քանի անպարկեշտ ու դիվանագիտական էթիկայի նորմերի մեջ չտեղավորվող հայտարարություններ էր արել: Մասնավորապես, նա հայտարարել էր, թե հայերի ինքնությունը պահպանվել է շնորհիվ Ռուսաստանի, և եթե Ռուսաստանը չլիներ, հայերն էլ չէին լինի:
Դեսպանից ոչ միայն պետք էր բացատրություն պահանջել նման հայտարարությունների համար, այլև նրան վտարել Հայաստանից, բողոքի նոտա հղելով Ռուսաստանի ԱԳՆ:
Իհարկե, դեսպանի հայտարարությունների մեջ կա ճշմարտության հատիկ, ինչպես նաև դիվանագետին ոչ բնորոշ անկեղծություն. դեսպանն ասել է այն, ինչը հայերի հարցում ռուսական քարոզչության հիմքն է: Ռուսները կարողացել են հայերի գիտակցության մեջ արմատավորել այդ թեզը, որ առանց Ռուսաստանի Հայաստան չի կարող լինել: Եվ այդ հարցում հասել են աներկբա հաջողության:
Սակայն, երևում է, դարերի այդ քարոզչությունը կորցնում է իր ուժն ու ազդեցությունը, և Մոսկվայում զգում են, որ հայ հասարակության մեջ թեև դանդաղ, սակայն վերաիմաստավորման ընթացք կա, որը սկսում է քանդել կարծրատիպերը: Փոխարենը, Մոսկվայում կարծես այլ բան չեն կարողանում մտածել: Չեն կարողանում գտնել այդ առասպելին այլընտրանք: Առասպել, որն արմատավորվել է քարոզչության, բռնությունների և շանտաժի միջոցով:
Դժվար է ասել, թե ինչու: Հնարավոր է՝ այն պատճառով, որ հայերին Ռուսաստանում միշտ վերաբերվել են անթաքույց արհամարհանքով և համարել են անհույս ստրուկներ, որոնց որքան ծեծում ես՝ այնքան հավատարիմ են դառնում, և ի վիճակի չեն երբևէ կասկածի տակ դնել իրերի առկա վիճակը: Եվ ելնելով դրանից՝ այդպես էլ նոր բան չեն մտածել:
Հնարավոր է նաև, որ նոր բան չկա էլ, ոչ քաղաքական, ոչ էլ տնտեսական իմաստով, բացի արտագաղթից ու տրանսֆերտներից, և հայերի «ինքնության» արթնացմանը զուգահեռ ռուսական կողմն ավելի դյուրագրգիռ է դառնում: Չէ՞ որ, ի վերջո, այդ արթնացած ինքնագիտակցությունը մի օր կարող է Ռուսաստանի առջև հարցեր բարձրացնել, օրինակ, Մազանդարանի մասին, 1915 թ. հայերի ցեղասպանության մասին, Ղարաբաղի դեմ ռազմական պատժիչ գործողությունների մասին, հոկտեմբերի 27-ի և մարտի 1-ի մասին, և այլն: Այդ հարցերն իհարկե ներկայիս իշխանության օրոք չեն բարձրացվի, քանի որ ներկայիս իշխանական-քաղաքական-բիզնես համակարգը, կամ քրեա-օլիգարխիկ համակարգը, կերտվել է Ռուսաստանի «տեսքով և նմանությամբ»: Սակայն նույնիսկ այդ համակարգն է արդեն անզոր դիմակայել «ինքնության» արթնացմանը, որն արդեն տալիս է այդ հարցերը:
Վյաչեսլավ Կովալենկոն Ռուսաստանի վերջին դեսպանն էր Վրաստանում, և այնտեղից հետ կանչվեց 2008-ի ռուս-վրացական պատերազմից հետո, ու նշանակվեց Հայաստանում: Իհարկե, Ռուսաստանը երբևէ նոր դեսպան կունենա Վրաստանում, սակայն ռուս-վրացական հարաբերությունը երբևէ այլևս չի լինի վասալային, թեև, ի տարբերություն հայերի, վրացիների հանդեպ Ռուսաստանը միշտ հարգանքով է վերաբերվել:
Կովալենկոն Ռուսաստանի վերջին դեսպանը կլինի նաև Հայաստանում, որի հետ կփակվի հայ-ռուսական «ոխերիմ բարեկամության» դարավոր շրջափուլը: Եվ արթնացած ինքնության երկրի հետ Ռուսաստանը ստիպված կլինի հաստատել իրապես գործընկերային, հավասար հարաբերություններ, որքան էլ դա նրա համար հոգեբանորեն դժվար լինի: Իհարկե, վերոհիշյալ հարցերին պատասխանելուց հետո:
Բնության մեջ միակողմանի կախվածություն չի լինում: Եվ որքան Հայաստանն է կախված Ռուսաստանից, նույնքան էլ՝ հակառակը: Բացի այդ, Հայաստանի և Ռուսաստանի շահերը տրամագծորեն հակառակ են, և երկու երկրները պետք է գիտակցեն ու սկսեն հաշվի նստել այս իրողության հետ: Եվ գտնեն իրական համագործակցության եզրեր:
ՀԱՅԿ ԱՐԱՄՅԱՆ Lragir.am
|