Հերոսը: Երևի հերոսը նա է, ով իր արածում հերոսության հավակնություններ չունի: Այսօր Մոնթե Մելքոնյանի ծննդյան օրն է: Միակ մարդը, ում հերոսությունը կենդանի ժամանակ ինձ հայտնի էր: Երբ դեռ «հերոսի կոչում» չէր ստացել:
Շուրջ քսաներեք տարի է՝ «հերոսի» չափանիշը ինձ համար հստակեցվել է: Այդ չափանիշը Մոնթեն է: Նա պարզ, սովորական, ինչպես շատ ենք ասում, մարդ էր: Սովորական քաղաքացի չէր, սովորական մարդ էր: Շատ պարզ ու հասարակ բաներից բավարարվող: Հագուստ, ուտելիք, բնակարան, տուն, փառք,- երկրորդական, երրորդական բաներ էին նրա համար: Հագնել այն՝ ինչ կլինի ձեռքի տակ, ուտել այն, ինչ այդ պահին կա: Չկա՝ չուտել: Չնայած ահռելի գիտելիքներին՝ խոսել պարզ լեզվով, թվում է՝ պարզ բաների մասին: Բոլորի հետ՝ նույն լեզվով: Համոզել հանգիստ:
Չեմ պատկերացնում շփոթված Մոնթե: Իր արածի վստահությունը փոխանցվում էր: Ինքն առաջինն էր անում այն, ինչ գիտեր, որ պիտի արվի: Արածն էլ շատ պարզ էր ու հասկանալի՝ ժողովուրդը, հայ ժողովուրդը պիտի ոտքի կանգնի, հայ ժողովուրդը պիտի ամրանա, Հայաստանը պիտի նորմալ հարաբերություններ ունենա առնվազն հարևանների հետ և Հայաստանի բնակչությունը առնվազն պիտի ճանաչի իր հարևաններին: Ոչ թե նրանց որակական հատկանիշները, որոնք սուբյեկտիվ են գնահատականներում, ոչ թե դիպվածային հարաբերություններով... Այսօրվա Հայաստանը պիտի իմանա Կովկասը իր բազմազանության մեջ: Պատմական ու ներկա բազմազանությունը... Սովորական, հասկանալի, պարզ ձևակերպում: Ինչպես ինքն էր հասկանալի, սովորական, պարզ...
Բայց այս հասարակ ու պարզ բանը այնքան դժվար ու անհասկանալի մնաց, որ մինչև այսօր մեր Գիտությունների Ակադեմիան և մեր հումանիտար գիտությունների ինստիտուտները չկարողացան անել:
Չկարողացան պարզ, մատչելի լեզվով մեր հասարակությանը ներկայացնել Կովկասի համառոտ պատմությունը, Կովկասի ժողովուրդների, լեզուների ու կրոնների բազմազանությունը...
Չկարողացանք: Չարեցինք: Իսկ ինքն իր գործն արեց՝ իրենով վարակեց զենքով պայքարողներին և նրանց էլ հաղորդեց իր որակները՝ պայքարողը հերոսության կամ գնահատականի հավակնություններ չպիտի ունենա: Նա գործ էր անում և իր հավակնությունը արդյունքն էր:
|
