Չնայած շոգ ամառն Արցախի պետպաշտոնյաներին ծանր ու հոգեմաշ աշխատանքից ձերբազատվելու հնարավորություն է ընձեռել. ոմանք արձակուրդ են վերցրել և այսուայնտեղ մեկնել՝ հանգստանալու, ոմանք ամառային հանգիստն անցկացրել են աշխատասենյակում ննջելու ձևով, սակայն դրանից չի կարելի ենթադրել, թե ամառվա տապից կյանքն Արցախում ժամանակավորապես դադարել է։ Թեկուզ ընդունված է հարսանքի ամիսներ համարել օգոստոս-սեպտեմբերը, այդուհանդերձ ողջ ամառվա ընթացքում Ստեփանակերտում չէին դադարում հարսանեկան ավտոշարասյան զիլ ազդականչերը։
Միայն Ստեփանակերտում հուլիսի վերջերին արդեն գրանցվել էր 260 ամուսնություն։ Բայց զգալի թիվ են կազմում նաև չգրանցված ամուսնությունները։ Մեր խնդրանքով Արցախի հանրապետական ՔԿԱԳ-ի Իսկուհի անունով աշխատակցուհին մեզ տրամադրեց ս. թ. և անցյալ տարվա օգոստոսի 1-ի դրությամբ գրանցված ամուսնությունների թիվը։
2010 թվականին առաջին 7 ամսում Ստեփանակերտում գրանցվել է 192 ամուսնություն (2009-ին՝ 122), Շրջաններում՝ Ասկերան՝ 43 (28), Մարտակերտ՝ 53 (42), Մարտունի՝ 43 (46), Հադրութ՝ 31 (24), Քաշաթաղ՝ 60 (56), Շուշի՝ 10 (5), Շահումյան՝ հունիսի դրությամբ 12 (8)։ Ընդհանուր առմամբ, հիշյալ ժամանակահատվածում Արցախում գրանցվել է 444 ամուսնություն (նախորդ տարում՝ 331 ամուսնություն)։
Հանդիսությունների տներն աշխատում են ողջ ծանրաբեռնվածությամբ։ Ասում են՝ սերը սահմաններ չի ճանաչում։ Ամառվա տապը ևս խոչընդոտ չէ սիրող զույգերի հանդիսավոր միացման արարողության համար։ Ստեփանակերտի փողոցներով իրար հաջորդելով անցնող հարսանեկան ավտոշարասյուները վկայում են, որ կյանքը շարունակվում է, արևը թեկուզ հուր թափի վերևից։
Հին բարի ժամանակների ավանդական զուռնա-դհոլին այսօր փոխարինել են էլեկտրական հոսանքով աշխատող երաժշտական նոր գործիքներ՝ մագնիտաֆոն ու բարձրախոսների պարտադիր ներկայությամբ։ Նոր սազանդարներն այնպես են կլկլացնում, որ դժվար է հասկանալ՝ հայերեն են երգո՞ւմ, թուրքերե՞ն, ռուսերե՞ն, թե՞ բուշմեներեն կամ աֆրիկյան անծանոթ մի այլ լեզվով։ Երգացանկը, այսպես ասած, երաժշտական ռեպերտուարն, առանց բացառության, ռաբիս է։ Հայկական ժողովրդական երգն անգամ այնպես են ռաբիս-կլկլոցով գեղգեղում, որ Կոմիտասն էլ չի կռահի, որ իր լսածը հայկական է։ Սեղանապետն էլ հո նախկին թամադան չէ, միկրաֆոն-խոսափողն այնպես է բռնում, որ կարծես էստրադային աստղ լինի...
Հարսանեկան ավտոշարասյունը զիլ ազդականչերով սուրում է փողոցներով և ուղղություն վերցնում դեպի «Մենք ենք, մեր լեռները», այսինքն՝ ղարաբաղցիների հանրահայտ «Պապ ու տատի» հուշակոթողը։ Նորապսակներն այստեղ լուսանկարվում են իրենց մտերիմների ու բարեկամների հետ և, հարսնաշորի պես արդեն պարտադիր դարձած տեսախցիկավոր տղայի ուղեկցությամբ, տեղավորվում ավտոմեքենաներում ու ավտոների ամեն կարգի խլացուցիչ ազդականչերով շարժվում դեպի մայրաքաղաքի հակառակ ծայրը։
«Նիվայի» հետևի վեր բարձրացված դռան տակից կամ արտասահմանյան ավտոմեքենաների վերևից գլուխը հանած ու տեսախցիկը ձեռքին օպերատորն այնպիսի ջանադրությամբ ու երևույթի կարևորությամբ է կատարում քաղաքի փողոցներով մեկ անցնող ավտոշարասյան «շքերթը» նկարելու գործը, կարծես մայրաքաղաքի փողոցներում զանազան ձայներ արձակող ավտոմեքենաների իրար հետևից երթևեկելը հարսանեկան արարողակարգի պարտադիր մասն է, առնվազն համազգային պատմական նշանակություն ունի և ավտոմեքենաների տեսքից, քանակից ու արձակած ձայներից է կախված դրանցից մեկում գտնվող նորապսակների ընտանեկան առագաստի ամրությունն ու երջանկությունը...
Նույն այդ ազդականչերով այժմ էլ գնում են Հուշահամալիր, իրենց ասելով՝ նահատակների հիշատակը հարգելու, իսկ իրականում՝ այնտեղ ևս լուսանկարվելու և իրենց ամուսնական արարողությունը տեսագրելու համար։ Ավտոշարասյան ազդականչերով առավելապես աչքի են ընկնում խոշոր տրամաչափի չինովնիկների, փոքրիկ Արցախի մեծ փողատերերի զավակների ամուսնությունները։ Հարսանեկան արարողության այս հատվածը միանգամայն այլ կերպ են մեկնաբանում հատկապես Հուշահամալիրի հարևանությամբ փողոցի բնակիչներն ու արցախյան պատերազմում զավակ կորցրած ծնողները։ Հարսանեկան ավտոշարասյան ոռնաձայն մեկնելը դեպի Հուշահամալիր ընկալում են որպես վիրավորանք՝ նահատակների հիշատակին։ Շքեղ «ջիփ» ու «մերսեդեսների» հետևից երբեմն հայհոյանքներ ու անեծքներ են նետում, բացառություն չանելով անգամ նորապսակներին... Իմ լսած «ամենաանմեղ» խոսքը, որ շպրտեց մի տատիկ, այս էր. «Ներակ ձեզ, ոչ խելք ունեք, ոչ դարդ...»։
Հարսանիքների լավագույն ամիսներն են։ Ոմանք ընտանիք են կազմում, իրենց հայրիկների բոլ-բոլ փողերով երջանկության ապարանքներ կառուցում արցախյան հողում, իսկ ովքեր այդպիսի փողատեր հայրիկներ չունեն՝ երևակայության մեջ կամ օդում։ Ոմանք զվարճանում են, մտածում միայն վայելքների ու զվարճությունների մասին, ոմանք մի կերպ իրենց գոյությունն են պահպանում ու խորհում՝ էս առաջ ենք գնո՞ւմ, թե՞ հետ...
Իսկ կյանքը շարունակվում է՝ ժամանակ ու հավես չունենալով գլուխ կոտրել այդ հարցի վրա՝ առաջ է շարժվո՞ւմ, թե՞ հետ...
Վ. ԱԴԱՄՅԱՆ
ՎԻՃԱԿԱԳՐԱԿԱՆ ՏԵՂԵԿԱՏՎՈՒԹՅՈՒՆ։ Ընթացիկ տարվա օգոստոսին հանրապետությունում գրանցվել է 279 ծնունդ և 108 մահ (նախորդ տարվա նույն ժամանակաշրջանում համապատասխանաբար՝ 266 և 95)։ Արդյունքում՝ բնակչության բնական աճը հաշվետու ամսում, ինչպես և նախորդ տարվա նույն ամսում կազմել է 171 մարդ։
Գրանցված ամուսնությունների թիվը օգոստոսին կազմել է 148 (նախորդ տարի՝ 128), ամուսնալուծությունների թիվը՝ 10 (նախորդ տարի՝ 6)։
