Ո՞նց կարելի է բանակցասեղանի շուրջ նստել մի ղեկավարի հետ, ով անընդհատ ժխտում է ճշմարտությունը, շարունակ դիմում սադրանքների, ժխտում իր կատարած եղեռնագործություններն ու հոխորտում, փորձում վախեցնել պատերազմով։ 1915 թվականին Օսմանյան Թուրքիայում 1.5 միլոն հայերի ցեղասպանության ենթարկելու փաստը Ժամանակին միջազգայնորեն չդատապարտելն ավելի է ոգևորել թուրք-ազերի ոճրագործներին, և նրանք նույնը կրկնել են մոտ 70 տարի հետո՝ այս անգամ Սումգայիթում, Բաքվում, Կիրովաբադում, Շահումյանում և Ադրբեջանի հայաշատ այլ բնակավայրերում։
«Գրավյալ տարածքներ» վերադարձնելու մասին այսօր խոսում է նաև այն երկիրը, ով բնիկ ժողովրդին բնաջնջելով, տիրացել է նրա պատմական երկրին ու հայրենիքին՝ Հայկական բարձրավանդակին, Արևմտյան Հայաստանին։ Իր ավագ եղբոր՝ Թուրքիայի փորձն Արցախում կրկնելու Ադրբեջանի ջանքերն ավարտվել են պարտությամբ. իր իսկ սանձազերծած պատերազմում թշնամին ոչ միայն հետ է շպրտվել, այլև կորցրել է մինչ այդ զավթած հայկական հողերի մի մասը։ Այսօր այդ հողերը տալ թշնամուն, նշանակում է Արցախը կրկին վերադարձնել մահվան օղակի մեջ՝ դրանով վտանգելով նաև Հայաստանի լինելության հարցը, որովհետև, ոգևորված իր այդ հաղթանակով, թշնամին ձեռնամուխ է լինելու դարերով փայփայած իր երազանքին՝ Մեծ Թուրանի ստեղծման գաղափարը կյանքի կոչելուն։
Այսօր չպիտի մոռանանք հայոց ազգային-ազատագրական պայքարի հերոս Գարեգին Նժդեհ խոսքերը. «Հայաստանը ինչ ցուցանակ էլ որ կրելու լինի, չի կարող գոյություն ունենալ առանց Ղարաբաղի ու Զանգեզուրի»։ Հայաստանը լավ է հասկանում, թե Արցախի կորուստն ինչ ողբերգությունների դուռ կբացի Արարատյան երկրին։
Անցյալ դարի կեսերին երբ ավարտվեց գաղութատիրության ժամանակաշրջանը, աշխահի հզոր տիրությունները հաշտվեցին այդ իրողության հետ։ Փլուզվեց նաև խորհրդային համակարգը, որը ստեղծվել էր ռուսական գաղութատիրական կայսրության սահմաններում։ Իսկ այսօր Ադրբեջան անվանյալ մի երկիր փորձում է հետ բերել գաղաթատիրական համակարգը՝ արյունոտ իր թաթը դնելով Արցախի վրա, որն ազգային-ազատագրական պայքարով, միջազգային օրենքների սահմաններում, դուրս է եկել Ադրբեջանի 70-ամյա գաղութատիրության լծից։
Դեռևս 1992 թ. մայիսի 8-ին Մինսկի համաժողովի նախագահ պարոն Ռաֆայելին ԵԱՀԽ-ի համաժողովում նշել է, որ առանց ղարաբաղցիների մասնակցության, հարցն արդարացի և կոնստրուկտիվ լուծում ստանալ չի կարող։ Հարցը հետևյալն էր. շեշտը հիմնականում դրվում է մարդու իրավունքների պաշտպանության վրա։ Դիտարկել Լեռնային Ղարաբաղի իրավունքները՝ որպես անկախ պետությա՞ն, թե՞Ղարաբաղի բնակչության հարցը՝ որպես ազգային փոքրամասնության։ Եթե ազգային փոքրամասնություն է, ապա պետք է պահպանել նրա իրավունքները։ Այսինքն՝ ի վերջո սա ազգի՞իրավունք է, թե՞մարդու։
Մարդկային ազատությունը վեր է սահմանների անխախտելիությունից։ Եթե աշխարհը ժամանակին ճանաչեր հարավսլավական երկրների՝ Սլովենիայի, Խորվաթիայի և մյուսների անկախությունը, այդ հողում հազարավոր մարդկանց արյուն չէր հեղվի։ Նույնը վերաբերում է նաև Արցախին, որի շահերի անտեսումն ու լռությունը ազերիներին դրդեց զենքի ուժով «լուծելու» խնդիրը։
Աշխարհի բազմաթիվ երկրներ ու ժողովրդներ, այդ թվում՝ աֆրիկյան երկրներ, ազատագրվել են գաղութային լծից և այսօր անկախ պետականություն ունեն։ Սակայն, այսպես կոչված, միջազգային հանրությունը կարծես չի ուզում նկատել, որ նույնը կատարվել է Ղարաբաղում, և արդեն 20 տարի է Արցախն ինքնիշխան երկիր է՝ թեկուզ չճանաչված։ Հատկապես մեր չճանաչված լինելու համար մեղքի իր մեծ բաժինն ունի հայ դիվանագիտությունը, որովհետև ոչ կոմպիտենտ մարդիկ, «նախշուն բաջի»-ներն ու նմաններն են ղեկավարում մեր արտաքին քաղաքական գերատեսչությունը։ Մենք վերջապես պետք է գիտակցենք, թե որքան վտանգավոր է անցյալի և ներկայի մեր սխալների վրա աչք փակելը, որովհետև զոհասեղանին դրված է մեր ողջ ժողովրդի ու երկրի ճակատագիրը։
ԱՆԱՀԻՏ ՀՈՎԵՆՑ
|
