Զավեշտն այն է, որ մինչ Արցախի «պատճառով» Ադրբեջանում ու Հայաստանում «մարդու իրավունքների ոլորտում առկա բազմաթիվ խնդիրներ կան», նույն այդ մարդու իրավունքների հարցում Արցախում իրավիճակը, համենայն դեպս, մի քանի անգամ ավելի բարվոք է։
Իսկ գո՞ւցե ԱՄՆ պետքարտուղարն այդ հայտարարությունը հատուկ մեր տարածաշրջանի համար է արել՝ իր աչքի առաջ ունենալով կովկասյան երկրների քաղաքական գիտակցության մակարդակը։ Հայտարարությունը՝ հայտարարություն, բայց ցավն այն է, որ նման հայտարարությունները ենթադրում են ծրագրեր, կոնկրետ գործողություններ, որոնք ամենից առաջ շոշափում են Արցախի, տեղի բնակչության կենսական շահերը։ «Ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորման» անվան տակ այսօր բանակցասեղանի վրա են «մադրիդյան նորացված սկզբունքներ» կոչվող այնպիսի փաստաթղթեր, որոնք կյանքի կոչելը նշանակում է Ղարաբաղի հայաթափում, Արցախի վերջի սկիզբ...

Եթե Արևմուտքի խաղաղարարներին այդքան շատ է մտահոգում մեր տարածաշրջանի խաղաղությունը, ապա պիտի հասկանան, որ այդ խաղաղությանը սպառնացող ամենամեծ վտանգը ադրբեջանա-ղարաբաղյան ճակատում հաստատված ուժերի հարաբերակցության խախտումն է։ Հայկական զինուժի դուրսբերումը, ազատագրված տարածքների վերադարձը կտրականապես կփոխի ուժերի հարաբերակցությունը։ Իսկ եթե դրան հավելենք նաև «մադրիդյան սկզբունքների» այն կետը, որ ենթադրում է ազերի փախստականների վերադարձ, ապա դրանից հետո այլևս պետք էլ չէ, որ Ադրբեջանը հարձակվի անպաշտպան դարձած Ղարաբաղի վրա, քանզի այդ պայմաններում Արցախում այլևս հայ չի մնալու... Եվ «խաղաղարար» միջնորդների անցկացրած նոր հանրաքվեին մասնակցելու են միայն Ղարաբաղ վերադարձած ազերիները...

Ու այս ամենի մեղավորն առաջին հերթին մենք ենք՝ մեր տհաս քաղաքագետներով, գետնաքարշ դիվանագիտությամբ, ստրկամիտ մտավորականությամբ և համաժողովրդական խորհրդավոր լռությամբ։

 

ՎԱՐԴԳԵՍ ՕՎՅԱՆ

Ի ԳԻՏՈՒԹՅՈՒՆ ՈՐՈՇ ՔԱՂԱՔԱԿԱՆ ԳՈՐԾԻՉՆԵՐԻ

20-րդ դարի սկզբներին՝ թուրքերի, իսկ
նույն դարի վերջերից հայ ղեկավարների
ջանքերով Հայրենիք հասկացությունը
հայերիս համար աստիճանաբար
դառնում է վերացական ինչ-որ բան:

Սա Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության քարտեզն է՝ ԼՂՀ Սահմանադրությամբ ամրագրված տարածքներով։ Բոլոր նրանք, ովքեր խոսում են ազատագրված հողերը հանձնելու մասին, ոտնահարում են ոչ միայն մեր Սահմանադրությունը, այլև Արցախի ժողովրդի արժանապատվությունը։

ՀՀ նախագահի՝ սիրիական «Al Watan» թերթին տված հարցազրույցում հայտնած միտքը, թե «Ղարաբաղի շուրջ գտնվող շրջանները» որպես փոխզիջում պիտի վերադարձվեն Ադրբեջանին, դժգոհությունների տեղիք է տվել։ Կարծես ՀՀ իշխանությունները նոր-նոր են անտեսում ու արհամարհում արցախցիների կարծիքն ու իր հողում ապրելու իրավունքը։
Հայկական մամուլում հաճախ են հրճվանքով հայտնում, որ արտասահմանյան այս կամ այն նշանավոր կազմակերպություններն իրենց կայքում Ղարաբաղը ներառել են Հայաստանի կազմում, որը հիստերիա է առաջ բերել Ադրբեջանում։ Արտասահմանյան շատ կայքեր Արցախը դիտում են որպես անկախ պետություն։ Դա անկասկած ուրախալի է մեզ համար։ Բայց այսպիսի մի հարց տանք ինքներս մեզ. հայաստանյան քանի՞ հեռուստաալիք է ԼՂՀ-ն ներկայացնում Սահմանադրությամբ ամրագրված փաստացի սահմաններով։ Գրեթե բոլորը ներկայացնում են նախկին ԼՂԻՄ-ի քարտեզը՝ առանց ազատագրված հողերի։ Եթե փաստենք, որ հանրային կամ այլ անվանումներով այդ հեռուստաալիքները լիովին իշխանամետ են, մեզ համար վաղուց պարզ պիտի լիներ, որ ՀՀ թե՛ այս և թե՛ նախորդ իշխանությունները ԼՂՀ-ն պատկերացնում են միայն ԼՂ ինքնավար մարզի տարածքով։

Դրան հավելենք նաև, այն, որ «մադրիդյան սկզբունքների» վերաբերյալ հակառակ Արցախից հնչող մերժողական կարծիքին, ՀՀ իշխանությունները, այսպես կոչված, բանակցություներում ադրբեջանա-ղարաբաղյան հակամարտությունը փորձում են «կարգավորել» հենց այդ սկզբունքներով, որում ներառված բոլոր կետերն ի վնաս Արցախի են և ենթադրում են Ղարաբաղի հայաթափում։ Այդ կետերից մեկն էլ հենց վերաբերում է ազատագրված հողերը հակառակորդին հանձնելուն...

Այնպես որ՝ զարմանալի ոչինչ չկա այն բանում, որ ՀՀ նախագահը Արցախի ժողովրդի հանրաքվեով ընդունված Սահմանադրությամբ ամրագրված հողերը կազմ ու պատրաստ ուզում է հանձնել ԹՇՆԱՄՈՒՆ։
Հայաստանի թե՛ հին, թե՛ նոր իշխանությունները, որ բարձր աթոռների են տիրացել հենց Արցախի շնորհիվ, այսօր ազատագրված հողերի և, ընդհանրապես, Ղարաբաղի «ձեռքին կրակն են ընկել»... Այսօր այն այլևս պետք չէ նրանց։ Իսկ մե՞զ...

ԼՈՒՐԵՐ

ԱՊՐԻԼԻ 1-ԻՑ՝ ԳԱԶԻ ՆՈՐ ՍԱԿԱԳԻՆ ԱՐՑԱԽՈՒՄ

Ստեփանակերտցիները խմելու ջրի համար արդեն կվճարեն համարյա երկու անգամ ավելի, իսկ ապրիլի 1-ից էլ կբարձրանա բնական գազի սակագինը: Վերջինն անխուսափելի է, քանի որ Ղարաբաղը գազ է ներկրում ՀՀ-ից, որտեղ մյուս ամսվա սկզբից նույնպես կբարձրանա գազի սակագինը:
Չնայած «Արցախգազ» ՓԲԸ-ն ԼՂՀ հանրային ծառայությունները և տնտեսական մրցակցությունը կարգավորող հանձնաժողով ներկայացրած հայտում սպառողներին վաճառվող բնական գազի միջին սակագինն առաջարկում էր սահմանել խորանարդ մետրի համար 145 դրամ, հանձնաժողովը չհամաձանեց ընկերության հետ:

Հանձնաժողովի վերջին նիստում ընդունված որոշմամբ՝ ամսական մինչև 10 հազար նորմալ խորանարդ մետր սպառողներին վաճառվող յուրաքանչյուր 1000 նորմալ խորանարդ մետր գազի սակագինը սահմանվեց 132 հազար դրամ՝ (ներառյալ ավելացված արժեքի հարկը) գործող 96 հազար դրամի դիմաց, իսկ 10 հազար նորմալ խորանարդ մետր և ավելի սպառողներին վաճառվող յուրաքանչյուր 1000 նորմալ խորանարդ մետր բնական գազի սակագինը՝ 100 հազար դրամ՝ գործող 80 հազար դրամի դիմաց: Ասել է թե՝ բնակիչները կվճարեն մոտ 38 տոկոս ավելի գումար:

 Ա. ԴԱՆԻԵԼՅԱՆ

Hetq.am




ԿՈՆԳՐԵՍԱԿԱՆՆԵՐԸ ԽՆԴՐԵԼ ԵՆ ՕԺԱՆԴԱԿԵԼ ՆԱԵՎ ԱՐՑԱԽԻՆ

Մարտի 22-ին ԱՄՆ 28 կոնգրեսականները նամակ են հղել Կոնգրեսի Ներկայացուցիչների պալատի հատկացումների պետական հանձնաժողովի արտաքին հարաբերությունների և հարակից ծրագրերի ենթահանձնաժողովին՝ խնդրելով 2011 թվականի պետական տարեկան վարկում Հայաստանի և Լեռնային Ղարաբաղի օժանդակության համար նկատի ունենալ հավելյալ գումարներ՝ անբավարար համարելով 2010 թվականին այդ երկրներին տրամադրված օժանդակության չափը:

Կոնգրեսականները Հայաստանի համար պահանջել են առնվազն 70 միլիոն դոլար, իսկ Արցախի համար՝ 10 միլիոն: Նրանք շեշտել են նաև, որ Հայաստանին և Ադրբեջանին տրամադրվող ռազմական օժանդակության հավասարակշռությունը պետք է պահպանվի, նաև անհրաժեշտ են համարել անմիջական կապը Արցախի և Միացյալ Նահանգների միջև:
Նամակը ստորագրել են Ֆրենկ Փալոնը, Մարկ Քըրքը, Գրեյս Նապոլիտանոն, Բարնի Ֆրենկը, Ջորջ Ռադանովիչը, Լորենտա Սանչեսը, Էդուարդ Մարքին, Աննա Իշուն և այլք: Այս մասին տեղեկացնում է «Ասպարեզը»:




Հայաստանյան և արտասահմանյան մամուլի էջերից..

«Ռուսաստանի նպատակը դարերով անփոփոխ է մնում՝ բաժանիր, որ տիրես, հալածիր և ստրկացրու։ Իհարկե, սա վերաբերում է նաև Ադրբեջանին»,- «Ազատություն» ռադիոկայանի հետ զրույցում հայտարարել է ռուսաստանցի ձեռնարկատեր Բորիս Բերեզովսկին։
«Կրեմլը առավելագույնս կբորբոքի Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև եղած կրքերը, հակամարտությունը կօգտագործի իր օգտին, և անկասկած է, որ նրան բացարձակապես չեն հուզում ո՛չ Հայաստանի, ո՛չ էլ Ադրբեջանի շահերը... Կասկած չկա, որ Ռուսաստանը կգնա ցանկացած ներխուժման, եթե Իլհամ Ալիևը փորձի քայլեր ձեռնարկել «գրավյալ տարածքները» ետ բերելու ուղղությամբ»,- այս մասին հայտարարել է Բերեզովսկին։

* * *
Ցմահ դատապարտված PKK-ի առաջնորդ Աբդուլահ Օջալանը զգուշացրել է քրդերին, որ մեծ հարձակման վտանգ կա և հայ և հույն ժողովրդի օրը չընկնելու համար կոչ է արել համախմբվել։
Աբդուլահ Օջալանը անդրադարձել է նաև թուրքիայի իշխող կուսակցության գործունեությանը՝ ասելով, որ «Արդարություն և զարգացում» կուսակցությունը կանաչ թյուրքական ֆաշիզմ է իրականացնում, որը անգլիական քաղաքականությունն է և արմատները ձգվում են մինչև 1550-ականները։ Օսմանյան կայսրությունը Հայաստանում, Հունաստանում, Կիպրոսում իրագործելով իրենց քաղաքականությունը, ստեղծեցին փոքր Հայաստան, փոքր Հունաստան, որպեսզի այդ երկրների ժողովուրդներին իրենցից կախման մեջ գցեն։ Եվ այդ ամենը ներկայումս ցանկանում են քրդերի վրա փորձել…

* * *
Թուրքական Taraf-ի մարտի 22-ի համարում տպագրվել է 14 ընթերցողների համատեղ հայտարարությունը. «1915-ին օսմանյան հայերը ենթարկվել են Մեծ եղեռնի, և մեր խիղճը չի ընդունում դրա ժխտումը: Մենք հերքում ենք այդ անարդարությունը, մեր կողմից կիսում ենք մեր հայ եղբայրների ցավը: Մենք բողոքում ենք Էրդողանի կողմից հայ կարիքավորներին որպես պատանդ օգտագործելու դեմ և գտնում ենք, որ նրա հայտարարությունը անխղճություն է»:
Թուրքական Star-ի թղթակից Էրգուն Բաբահանը իր հրապարակման մեջ անդրադարձել է վերջին շրջանում Թուրքիայի իշխանությունների պահվածքին՝ կապված ԱՄՆ-ում և Շվեդիայում Հայոց ցեղասպանության նախագծերի հետ և հեգնել թուրքական հետադիմականությունն ու մերժողականությունը։
Եթե Հիտլերը թուրք լիներ՝ հրեաների հոլոքոստն էլ կհերքեինք,- ասել է նա։- Այդ ինչպե՞ս եղավ, որ իրականում մինչև 1,5 միլիոն հայերի թիվը, որոնք վաղուց ապրում էին այս հողերում, այդքան կրճատվեց...

* * *
Թուրքական Haberturk հեռուստաընկերությամբ ուղիղ եթեր հեռարձակվող «Պատմության ետևի սենյակը» հաղորդաշարի ընթացքում թուրք հայտնի դիվանագետի աղջիկ, Թուրքիայում մեծ հեղինակություն վայելող դերասան և արվեստագետ Փելին Բաթուն հերթական անգամ մասնակցելով այդ հաղորդաշարին՝ արտասվել է: Օսմանյան կայսրության ժամանակաշրջանում հայտնի հայազգի ընտանիքի ժառանգ Տիգրան Քարագյոզյանը երբ սկսել է պատմել իր ընտանիքի պատմությունը, Փելին Բաթուն սկսել է արտասվել:
«Իմ հայրը դիվանագետ է եղել։ Ես փոքր հասակից միշտ վախեցել եմ, որ հայրիկիս կսպանեն։ Իմ հոր մոտ ընկերները ԱՍԱԼԱ-ի կողմից են սպանվել, սակայն ես թշնամություն չեմ ցուցաբերելու հայերի դեմ»,- ասել է նա։

* * *
ԼՂՀ նախկին արտգործնախարար Արման Մելիքյանի խոսքով, հետաքրքրական է այն փաստը, որ ոչ ոք չի հիշում ադրբեջանահայ փախստականների մասին, մինչդեռ լուրեր են շրջանառվում այն մասին, որ մինչև ադրբեջանցիները չվերադառնան Ղարաբաղ, նրա կարգավիճակի մասին խոսելն անիմաստ է։ «Բայց եթե գա մի օր, երբ Ղարաբաղը հայտնվի բանակցային սեղանի շուրջ, չի բացառվում՝ Հայաստանը ցանկանա, որ Ղարաբաղն ինքնակամ հանձնի տարածքները։ Բանակցությունների այս տրամաբանությամբ այլ կերպ հնարավոր չէ»,- հայտարարել է նա՝ ավելացնելով, որ Հայաստանն այժմ «բավական անօգնական վիճակում է»։




ԱՀԱԶԱՆԳ ԵՎՐՈՊԱՅԻ ԽՈՐՀՐԴԻՆ

ՀՀ ԱԺ «Ժառանգություն» խմբակցության պատգամավոր
ԶԱՐՈՒՀԻ ՓՈՍՏԱՆՋՅԱՆԸ «Ահազանգ Եվրոպայի
խորհրդին» խորագրով նամակ է հղել Եվրոպական խորհրդի
գլխավոր քարտուղարին, ԵԽԽՎ ազգային պատվիրակության
ղեկավարներին և ԵԽԽՎ անդամներին, որտեղ
մասնավորապես ասվում է.

«16.03.2010 թ. «BBC»-ով հեռարձակված՝ Թուրքիայում իբրև թե ապօրինի բնակվող հայերին երկրից արտաքսելու մասին Թուրքիայի վարչապետ Էրդողանի մտքերը հնչեցին հայ-թուրքական ստորագրված արձանագրությունների վավերացման գործընթացի, ԱՄՆ-ի և Շվեդիայի խորհրդարանականների կողմից Հայոց ցեղասպանությունը դատապարտող բանաձևերի ընդունման համատեքստում:
Հայոց ցեղասպանության, Մեծ հայրենազրկման և հայկական քաղաքակրթության ոչնչացման համար թուրքական պետության քաղաքական և ռազմական էլիտան բնավ չի ապաշխարում՝ ի տարբերություն Գերմանիայի, որն ընդունեց հրեաների Հոլոքոստը և որպես իր ծանրագույն մեղքի մասնակի հատուցում՝ եվրոպական քաղաքակիրթ երկրին վայել վարքագծով հնարավորինս հարգանք է ցուցաբերում զոհերի ժառանգներին: Իսկ Թուրքիա՞ն: Վաղը, եթե հարկ լինի, իմ երկրում ապօրինի ապրող այդ 100 հազար հայերին կասեմ՝ գնացեք ձեր երկիրը, նրանք իմ քաղաքացիները չեն՝ այս հայտարարությունը ոչ միայն հարիր չէ Եվրոպայի Խորհրդի անդամ պետության ղեկավարին, ոչ միայն հալածանքներ կարող է սանձազերծել ազգային, կրոնական և այլ համայնքների հանդեպ, այլ նաև էությամբ եղեռնածին է:

Ցեղասպանության հարցը պետք է թողնել պատմաբաններին, ի՞նչ կապ ունեն այլ երկրներն այս հարցի հետ, եթե Թուրքիան և Հայաստանը հարաբերությունները կարգավորող արձանագրություններ են ստորագրում՝ ԵԽԽՎ նախագահ պարոն Չաուշօղլիի՝ օրերս արած այս հայտարարությունն էլ վկայում է, որ նա նույնպես սպասարկում է Հայոց ցեղասպանությունը ժխտող թուրքական պետության քաղաքականությունը, և Թուրքիայի վարչապետի հանգույն՝ հանուն անձնակենտրոն և նեղ ազգային ամբիցիաների օգտագործում է եվրոպական կառույցի անունն ու հնարավորությունները:

Թուրքիայի ներկայիս տարածքը ներառում է Հայկական բարձրավանդակի մեծ մասը, որտեղ հազարամյակներով ապրել ու արարել է բնիկ հայ ժողովուրդը: Հայերի բնօրրանը զավթած Օսմանյան կայսրության իրագործած հայերի ազգասպանությունն ու Մեծ հայրենազրկումը տեղի ունեցան 1915 թվականին, ինչի հետևանքով տարագիր դարձած հայերի սերունդներն այսօր մի մեծ Սփյուռքահայ համայնք են կազմում՝ շուրջ 7 միլիոն հայ: Հրաշքով կենդանի մնացած արևմտահայերի ժառանգներից մեկն էլ ես եմ: Անցած դարասկզբին և այժմ Թուրքիայի տարածքում ապրող բնիկ ազգերի թվաքանակի առկա վիճակագրությունը ևս փաստում է, որ մարդկության և քաղաքակրթության դեմ ուղղված Եղեռնը ունեցել է իր հանցագործ շարունակությունը:

Թուրքիայի ղեկավարները շանտաժի ու սպառնալիքների լեզվով են խոսում Հայոց ցեղասպանությունը ճանաչող երկրների հետ: Տարածաշրջանային ներդաշնակ համակեցության համար վտանգավոր է ազգայնամոլության սադրումը, որի զոհերից մեկն էլ ժողովրդավարության կայացման նվիրյալ Հրանտ Դինքն էր, ով բարձրաձայնում էր Թուրքիայի խարանի՝ Հայոց ցեղասպանության մասին:
Ապրիլի 24-ին լրանում է Օսմանյան Թուրքիայի կազմակերպած և իրականացրած Հայոց ցեղասպանության և Մեծ հայրենազրկման 95-րդ տարելիցը: Համոզված եմ, որ օրախնդիր հրամայական է՝ Եվրոպայի Խորհրդի առջև տեղադրված հրեաների Հոլոքոստի հուշարձանի հարևանությամբ կանգնեցվեն նաև Հայոց և այլ ցեղասպանությունների զոհերի հիշատակը հավերժացնող հուշակոթողներ:

Եվրոպայի Խորհրդին ուղղված ահազանգս ավարտում եմ կոչով՝ դատապարտեք ԵԽԽՎ անդամ որևէ երկրի ղեկավարների ազգայնամոլական հայտարարությունները և Հայոց ցեղասպանության 100-ամյա տարելիցին ընդառաջ Թուրքիայից պահանջեք ուղիղ և ամբողջական առերեսվել սեփական պատմության՝ մարդկության և քաղաքակրթության դեմ մեղանչած եղեռնակիր էջերին»:






ՂԱՐԱԲԱՂՅԱՆ ԽՆԴԻՐ

ԲԱՐՈՅԱԿԱՆ Ի՞ՆՉ ԻՐԱՎՈՒՆՔՈՎ Է Ս. ՍԱՐԳՍՅԱՆԸ ԿԱՆԽՈՐՈՇՈՒՄ 2-ՐԴ ՀԱՅԿԱԿԱՆ ՊԵՏԱԿԱՆՈՒԹՅԱՆ ՃԱԿԱՏԱԳԻՐԸ

Հայ պաշտոնյաների համար կառուցողական երևալը դարձել է ինքնանպատակ։ Գուցե Սերժ Սարգսյանը առաջիկայում դեռ երկար կզղջա այն մասին, որ Սիրիայում հարցազրույց է տվել Al Watan թերթին, և այդ հարցազրույցի ժամանակ ասել է բաներ, որոնք չպետք է ասեր: Մասնավորապես խոսքը հարցազրույցի այն հատվածի մասին է, որտեղ ինքը՝ որպես Հայաստանի նախագահ, դատողություններ է անում մեկ այլ, թեկուզ և չճանաչված, բայց սուվերեն պետության ենթակայության տակ գտնվող տարածքների մասին, և որ ամենաահավորն է՝ դրանց վերադարձի հետ կապված խոստումներ է տալիս: «Ի հակառակ Ադրբեջանի պնդումներին՝ այդ գոտին մեր կողմից ոչ բնակեցվում և ոչ էլ շահագործվում է: Երբ Ղարաբաղի ժողովուրդը ստանա իր ինքնորոշման իրավունքն իրագործելու իրական հնարավորություն և ստեղծվեն անվտանգության և զարգացման գործնական մեխանիզմներ, հայկական կողմի փոխզիջում կարող է դիտվել Ղարաբաղի շուրջ գտնվող այդ շրջանների վերադարձն Ադրբեջանին, իհարկե, պահպանելով Լեռնային Ղարաբաղն ու Հայաստանը կապող միջանցքը: Ես բազմիցս հայտարարել եմ այդ մասին: Բայց «փոխզիջումե հասկացության մեջ առանցքային գաղափարը փոխադարձությունն է, և պետք է գիտակցել, որ նման իրավիճակներում միակողմանի զիջումները միայն խորացնում են առկա վտանգներն ու սպառնալիքները»,- բառացիորեն ասել է Սարգսյանը: Ընդ որում՝ առաջին անգամ, Հայաստանի նախագահի մակարդակով խոստում է տրվում առ այն, որ առաջնահերթ ձևով կվերադարձվեն ոչ միայն նախկին ԼՂԻՄ-ի շուրջ եղած հինգ տարածքները, այլ նաև վեցերորդը՝ Քելբաջարը:

Սարգսյանի այս բացահայտ խոստումը բուռն արձագանք է գտել ոչ միայն Հայաստանում, այլ նաև Ղարաբաղում: Սակայն Ղարաբաղում, որքան էլ տարօրինակ է, այդ արձագանքը երկակի է. ընդ որում՝ պաշտոնական մակարդակով Սարգսյանի այս հայտարարության մեջ որևէ անհանգստանալու բան չեն տեսնում: Ավելին՝ ԼՂՀ նախագահի մամլո խոսնակ Դավիթ Բաբայանը մեզ հետ զրույցում նույնիսկ բառացիորեն հայտարարեց, թե եթե Սարգսյանը ասում է, որ կարող է վերադարձնել տարածքները, դա դեռ չի նշանակում, որ կարող է վերադարձնել:

«Ընդհանրապես, նման հայտարարությունները պետք է դիտարկել բավականին մանրամասն, որովհետև կարևորությունը ոչ թե ընդհանուր այն պատկերի մեջ է, ինչը շատ մարդկանց թվում է, կամ նրանք հակում ունեն տեսնելու, այլ խնդիրը պետք է ավելի խորը դիտարկել և տեսնել տողատակերը: Նախ՝ նման հայտարարությամբ Սերժ Սարգսյանը, փաստորեն, որևէ ձևով չի նշմարել, որ հայկական կողմը պետք է վերադարձնի այդ տարածքները կամ այդ ձևով պետք է կարգավորվի հարցը: Ընդհակառակը՝ ինքն ասում է, որ կարող է դիտարկվել, բայց կարող է և չդիտարկվել: Օրինակ՝ լուսինը կարո՞ղ է իր ուղեծիրը փոխել, իհարկե կարող է, ամեն ինչ էլ այս աշխարհում կարող է լինել, բայց դա չի նշանակում, թե հենց այդպես էլ լինելու է: Այսինքն՝ մենք մեզ համար Արցախում գիտենք, որ վերադարձ 1988-ին՝ ո՛չ կարգավիճակի, ո՛չ էլ վարչատարածքային առումով չկա և չի էլ կարող լինել: Նույնը հասկանում են, և ինձ թվում է՝ նույն քայլերն են կատարում նաև Հայաստանն ու ամբողջ հայությունը»,- հայտարարեց Բաբայանը:

Ավելին, նրա խոսքով, Սերժ Սարգսյանի հայտարարությունը ամենևին պետք չէ հասկանալ հենց ուղիղ իմաստով. ըստ Բաբայանի՝ «այդ հայտարարության մեջ կան բազմաթիվ, այսպես ասած, հավանականություն պարունակող խնդիրներ, և այդ ամենն, իհարկե, ցույց է տալիս, որ սա ընդամենը հայտարարություն է, որը, իհարկե, ՀՀ նախագահը պետք է անի: Դավիթ Բաբայանի խոսքով նաև՝ Սերժ Սարգսյանի հայտարարությունից անհանգստանալու կարիք ամենևին էլ չկա: «Որևէ անհանգստանալու բան չկա, չեմ կարծում»,- ասաց Բաբայանը: Ինչպես երևում է, պաշտոնական Ստեփանակերտը սկսել է բավականին անլուրջ վերաբերվել Սերժ Սարգսյանին և նրա հայտարարություններին, հակառակ պարագայում ԼՂՀ նախագահի մամլո խոսնակն էլ ինչո՞ւ պիտի նման «իմիջիայլոց» վերաբերմունք դրսևորեր նրա խոսքերին:

 

ՔՐԻՍՏԻՆԵ ԽԱՆՈՒՄՅԱՆ

«Ժամանակ» տպագրվում է կրճատումներով





ՄԵՐ ԴԻՎԱՆԱԳԵՏՆԵՐՆ ԱՅՍՕՐ ՀՆՁՈՒՄ ԵՆ ԱՅՆ, ԻՆՉ ՑԱՆՎԵԼ Է ԵՐԵԿ
(կամ՝ մտորումներ մի միջոցառումից հետո)

Մարտի 11-ին Ստեփանակերտում կայացավ Սիվիլիթաս հիմնադրամի «Հայաստան 2009. խոստում և իրականություն» զեկույցի շնորհանդեսը։
Միջոցառման կազմակերպիչների ասելով՝ Սիվիլիթասի այս զեկույցը նպատակ ունի «Հայաստանում և Հայաստանի ու Լեռնային Ղարաբաղի շուրջ իրադարձություններին, ի հավելումն տարբեր միջազգային կազմակերպությունների բազմաթիվ գնահատականների, գնահատական տալ ներսից»։

Քննարկմանը մասնակցելու էր եկել Սիվիլիթասի հիմնադիր, ՀՀ նախկին արտգործնախարար Վարդան Օսկանյանը։ Անկասկած, հաձինս այդ զեկույցի, Սիվիլիթասը լուրջ գործ է կատարել, մյուս կողմից՝ ուրախալի է, որ ՀՀ նախկին արտգործնախարարն այսօր քննադատում է ներկայիս իշխանություններին՝ արտաքին քաղաքականության ոլորտում ու ներքաղաքական կյանքում, մեղմ ասած, անմտածված ու սխալ քաղաքականության համար։ Խոսենք միայն ադրբեջանա-ղարաբաղյան հակամարտության, այսպես կոչված, կարգավորման շուրջ ներկայիս զարգացումների վերաբերյալ Վ. Օսկանյանի մի պարզաբանման մասին, որովհետև այն ոչ միայն նախորդ և ներկա իշխանությունների կատարածի վերաբերյալ գնահատական է, այլև վերաբերմունք, նախորդ և ներկա հայ դիվանագիտության գործունեության հակադրման, տարանջատման փորձ։

Ստեփանակերտյան հանդիպման ժամանակ Վարդան Օսկանյանն ասաց, որ եթե նախկինում միջնորդների ներկայացրած փաստաթղթերն Ադրբեջանը մերժում էր, իսկ Հայաստանը՝ ընդունում, ապա այսօր ստեղծվել է մի իրավիճակ, որ Բաքուն արդեն որոշ վերապահումներով «այո» է ասել «մադրիդյան սկզբունքների» նորացված տարբերակին, իսկ Հայաստանը հայտնվել է անելանելի վիճակում...

Հետաքրքիր է, իսկ ի՞նչ էր սպասում պրն Օսկանյանը։ Մի՞թե պարզ չէ, որ «կարգավորում» կոչվող այս խաղն այսպիսի ավարտ պիտի ունենար։ Տարիներ առաջ մեր կարկառուն քաղաքագետ-դիվանագետներից մեկը հայտարարել էր, թե մենք պիտի ընդունենք միջնորդների ներկայացրած բոլոր այն փաստաթղթերը, որն Ադրբեջանը հրաժարվում է ընդունել։ Եվ Հայաստանի նախկին իշխանություններն այդպես էլ վարվել են։ Ադրբեջանը մերժել է, իրենք՝ ընդունել են ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի կողմից ներկայացրած բոլոր փաստաթղթերը։

Ադրբեջանի պահանջները բավարարելու համար միջնորդներն ավելի են բարձրացրել հայկական կողմից պահանջվող զիջումների նշաձողը, Ադրբեջանը դարձյալ մերժել է այն, մեր աննկուն իշխանություններն ընդունել են դրանք, որովհետև, իրենց երկաթե տրամաբանությամբ՝ այն, ինչ հակառակորդը մերժում է, Հայաստանը պիտի ընդունի։ Միջնորդներն ավելի են բարձրացրել նշաձողը՝ հօգուտ Ադրբեջանի, վերջիններս դա դարձյալ քիչ են համարել և դարձյալ մերժել են, իսկ Հայաստանը դարձյալ տղամարդու իր «այո»-ն է ասել։ Եվ այսպես մինչև «մադրիդյան նորացված սկզբունքներ» կոչվածը, որին Ադրբեջանը թեկուզ որոշ վերապահումներով արդեն տվել է իր համաձայնությունը։

Այսօր, ահա, «այո» ասող Հայաստանի նախկին իշխանության ներկայացուցիչ Վարդան Օսկանյանը զարմացած է, որ հիմա դերերը փոխվել են. ազերիներն «այո» են ասել միջնորդ տղաների ներկայացրած փաստաթղթերին, իսկ Հայաստանը հայտնվել է «էշը կորցրածի» կամ կոտրած տաշտակի առջև նստածի վիճակում։ Երևի միայն հայ դիվանագետ պիտի լինես, որպեսզի հասկանաս, որ մի օր Ադրբեջանն «այո» է ասելու այն փաստաթղթերին, որն արդեն գրեթե լիովին բավարարում է իրենց (այսօր այն առնվազն 95 տոկոսով բավարարում է ազերիներին)։

Այժմ ՀՀ մերօրյա իշխանությունները հնձում են այն, ինչ երեկ ցանել են իրենց եղբայրները, որոնց թվում նաև՝ պրն Օսկանյանը։ Բայց նաև խոստովանենք, որ ՀՀ նախկին արտգործնախարարն ընդամենը բարեխղճորեն կատարել է այն, ինչ իրեն հանձնարարել են։ Ինչպես ընդամենը կատարել ու կատարում են թե՛ նախկին, թե՛ ներկա նույն տրամաչափի մյուս բոլոր պաշտոնյաները... Խոստովանեմ, որ անձամբ ոչինչ չունեմ Վարդան Օսկանյանի դեմ, հատկապես երբ միջոցառումից հետո մի քանիսից լսեցի, որ տեղի ԱԳՆ-ից, թեկուզ փոխնախարարի մակարդակով, ոչ միայն չեն ցանկացել մասնակցել վերոհիշյալ շնորհանդեսին, այլև փորձել են բոյկոտել այն։ Հանդիպումից հետո արցախցի վերլուծաբաններից մեկն, այդ կապակցությամբ, այսպես հավելեց. «Բայց չէ՞ որ Վարդան Օսկանյանը, համենայն դեպս, առնվազն մի քանի անգամ ավելի տեղեկացված է Ղարաբաղյան խնդրի մասին, քան մեր բազմաթիվ պաշտոնյաները՝ միասին վերցրած...»։

Ընդհանրապես, հայ քաղաքագետ-դիվանագետների մասին երևի թե կարելի է հատորներ գրել։ Ըստ երևույթին՝ հայ դիվանագետը բնության թե մարդկության յուրօրինակ գլուխգործոց է, աշխարհի ութերորդ մի հրաշալիք։ Այն, որ այսօրվա հայ իշխանավորները նախորդ իշխանությունների տրամաբանական, կատարելագործված շարունակությունն են, տեսանելի է անգամ անզեն աչքով։ Հիշենք թեկուզ «ֆուտբոլային դիվանագիտությունը», որի դառը պտուղները դեռ որքաЇն տարիներ վայելելու է հայ ժողովուրդը։
Ադրբեջանա-ղարաբաղյան հակամարտության հենց առաջին օրվանից հակառակորդը դիվանագիտորեն փորձում էր Հայաստանին «դարձնել» հակամարտող կողմ, իսկ պատերազմից հետո՝ նաև ագրեսոր։ Եվ դա, հայ քաղաքագետ-դիվանագետների եռանդուն ջանքերով, լիովին հաջողվել է նրանց։ ՀՀ նախորդ նախագահի շնորհիվ Ղարաբաղը դուրս է շպրտվել բանակցային գործընթացից, բանակցասեղանի շուրջ դեմառդեմ մնացել են իր «տարածքային ամբողջականությունը կորցրած», «խեղճ» Ադրբեջանն ու «ագրեսոր» Հայաստանը։ Մի կողմում ազերի-թուրքն է, մյուս կողմում՝ հայ ողորմելի դիվանագիտությունը, մեջտեղն ԱՐՑԱԽԸ՝ Թումանյանի խսքերով ասած. «Դավին անտեղյակ, ցավին անտարբեր»։

Վերջերս, երբ Ալիև կրտսերն ավելի է ընդլայնել ռազմատենչ հայտարարությունների հաճախականությունը, շարունակում է հոխորտալ Ղարաբաղը զենքի ուժով «ետ բերելու» մասին, նրան արժանի հակահարված տալու մասին հայկական կողմից պատասխանում է ոչ թե Արցախի նախագահը, այլ՝ ՀՀ նախագահն ու պաշտպանության նախարարը, կարծես աշխարհին փորձելով մի անգամ ևս հասկացնել, որ ազերիներն իրավաց են՝ Հայաստանն ագրեսոր է։

Այնպես որ՝ այսօրվա հայ դիվանագիտությունը գտնվում է այն փոսում, որ երեկ փորել են իրենց եղբայրները։ Եվ որպեսզի պարապ չմնան, այսօր եռանդուն շարունակում են այդ փոսի ուղղահայաց «շինարարությունը»՝ չորս կողմից լայնացնելով այն, որպեսզի հայ ժողովուրդը կարողանա հարմար տեղավորվել այնտեղ...

 

ՎԱՐԴԳԵՍ ՕՎՅԱՆ




ՀԱՅԿԱԿԱՆ ԵՎ ԹՈՒՐՔԱԿԱՆ ԴԻՎԱՆԱԳԻՏՈՒԹՅՈՒՆ.
ԵՐԿՈՒ ՏԱՐԲԵՐ ԴԻՎԱՆԱԳԻՏՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ

…Օրինակ՝ պատկերացնենք՝ Թուրքիայի խորհրդարանը ինչ-որ մի հրաշքով վավերացնում է արձանագրությունները,- «Եվրոնյուսի» թղթակցին հայտնել է Սերժ Սարգսյանը, ըստ երևույթին, ինքն էլ չհավատալով, որ թուրքերը կարող են վավերացնել արձանագրությունները։ Ու դա նա անվանել է «ինչ-որ մի հրաշք»։ Եվ այն էլ այն արձանագրությունները, որը մերժվել է թե՛ Հայաստանում և թե՛ սփյուռքում...
«Օգտվելով առիթից՝ ուզում եմ հեռուստաեթերից դիմել Ադրբեջանին՝ կոչ անելով նրան ստորագրել ուժի չկիրառման մասին համաձայնագիր: Դա վստահության հիմք կդառնար ինչպես Հայաստանում, այնպես էլ Ղարաբաղում, թույլ կտար մարդկանց հասկանալ, որ Ադրբեջանը կանգնած է խաղաղ կարգավորման դիրքերում: Իսկ դրանից հետո մենք կարող ենք աշխատել մանրամասների վրա…»,- ասել է նա։

Իսկ սիրիական «Al Watan» թերթին տված հարցազրույցում ՀՀ նախագահն ասել է. «Հակառակ Ադրբեջանի պնդումներին, այդ գոտին (նկատի ունի ազատագրված հողերը, որ ամրագրված են ԼՂՀ Սահմանադրությամբ) մեր կողմից ոչ բնակեցվում և ոչ էլ շահագործվում է: Երբ Ղարաբաղի ժողովուրդը ստանա իր ինքնորոշման իրավունքն իրագործելու իրական հնարավորություն և ստեղծվեն անվտանգության ու զարգացման գործնական մեխանիզմներ, հայկական կողմի փոխզիջում կարող է դիտվել Ղարաբաղի շուրջ գտնվող այդ շրջանների վերադարձն Ադրբեջանին, իհարկե, պահպանելով Լեռնային Ղարաբաղն ու Հայաստանը կապող միջանցքը»։

* * *
«Այսօր մենք գտնվում են հակամարտության կարգավորման վճռորոշ փուլում։ Կարելի է ասել, որ բանակցությունների հիմնական մասն արդեն ավարտվել է։ Առաջ քաշված առաջարկները, մի քանի բացառությամբ, համապատասխանում են Ադրբեջանի շահերին, ապահովում են տարածքային ամբողջականությունը, բռնազավթված տարածքների վերադարձը Ադրբեջանին»,- հայտարարել է Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևը։ Նրա խոսքով, Ադրբեջանը բանակցությունների ժամանակ ոչ մի քայլ չի զիջել իր սկզբունքային դիրքորոշումից։ «Մենք այսօր էլ հավատարիմ ենք մեր դիրքորոշմանը։ Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականությունը պետք է վերականգնվի, «բռնազավթած ուժերին» պետք է դուրս բերել բոլոր «բռնազավթված տարածքներից», որտեղ պետք է վերադառնան Ադրբեջանի քաղաքացիները։

«Խոսք չի կարող լինել Լեռնային Ղարաբաղի կարգավիճակի մասին Ադրբեջանի սահմաններից դուրս։ Դա չի լինի ոչ վաղը, ոչ էլ 100 տարի հետո, երբեք էլ չի լինի։ Մենք չենք կարող դա ընդունել, և դա մեր սկբունքային դիրքորոշումն է։ Լեռնային Ղարաբաղը երբեք անկախ չի լինի։ Ադրբեջանը երեբեք չի ճանաչի Լեռնային Ղարաբաղի անկախությունը»,- ընդգծել Ադրբեջանի նախագահը։

* * *
Ադրբեջանի այս բացահայտ ցինիզմը նորություն չէ հայերի համար։ Սակայն զարմանալին այն է, որ ո՛չ մեր պետական կամ դիվանագիտական մարմինները, ո՛չ էլ նույնիսկ լրատվամիջոցները գրեթե երբևէ հարկ եղած կոշտությամբ չեն արձագանքել նման ոտնձգություններին։ Մեր չափից դուրս «համեստությունը» ընկճում է ժողովրդի ոգին։ Հասկանալի է, որ մենք մեզ չենք կարող թույլ տալ վայրահաչոցներին վայրահաչոցով պատասխանել, սակայն եթե դիմացինդ վերջնագիր է ներկայացնում քեզ, ուրեմն պետք է գոնե նրան մատչելի լեզվով հասկացնես, որ 1994 թվականին վերջակետ է դրվել ադրբեջանական վերջնագրերին, նոր վերջնագրերը Լեռնային Ղարաբաղում անվավեր են համարվում։ Ադրբեջանի գնացքը վաղուց արդեն մեկնել է, իսկ Ղարաբաղը վաղուց անկախ պետություն է։ Եվ մեր ժողովուրդը հարկ եղած դեպքում կգտնի բավարար ուժ և կամք փակելու վայրահաչողի բերանը… Թե չէ, լռում ենք, իսկ միջազգային հանրությունն էլ, ինչպես հայտնի է, մեր համեստ լռությունը համաձայնության նշան է ընկալում,- Ալիևի խոսքերը մեկնաբանել է News.am-ը։