1936-1937-ին ու նաև հետագա տարիներին, այսպես կոչված, անձի պաշտամունքի ժամանակներում բնակչության թվի համեմատ տված զոհերի, կորուստների թվով, որքան գիտեմ, նախկին խորհրդային ժողովուրդների մեջ առաջին տեղում ենք։ Միանշանակ Ստալինը, Բերիան շանորդիներ են։ Բայց ես չեմ կարծում, որ Չարենցի, Բակունցի, Թոթովենցի ու հազարավոր մեր տաղանդավոր, շնորհալի, նվիրյալ մտավորականների սպանության ամենամեծ մեղավորը նրանք են։ Նրա՛նք են դատավճիռն ի կատար ածել, բայց մինչ այդ ազգի սերուցքի դեմ զրպարտագիր գրողը, ցուցմունք տվողը, դատ անողը մեր ներքին տականքը՝ նախանձ, չկայացած, փչացած զանգվածն է եղել։ Հենց սրա՛նք են ամենամեծ պատասխանատուն, սրա՛նց գոյությամբ են պայմանավորված մեր ժողովրդի բոլոր ողբերգությունները։ Թուրքին, ռուսին, մոնղոլին հավասար դարեր շարունակ սրանք ամայացրել են Հայոց երկիրը։ Ցավն այն է, սակայն, որ այդ ծախու, զրպարտիչ, նախանձ ու ստոր շանորդիների զավակները, թոռները, ծոռներն այսօր էլ դեռ կենդանի են ու շարունակում են իրենց պապերի «սուրբ գործը»։ Եվ սրանք, այս հուդաներն ամենուր են, ցավոք։ Երիցս անիծյալ լինեն նրանք։ Մեր ազգի այս չարորակ ուռուցքը պետք է բուժվի, Թումանյանի ասած՝ կոխկրտված, տրորված այս վարունգը պետք է դեն նետվի, որ ազգ ու պետություն դառնանք, այլապես մնալու ենք ազգաբնակչություն ու տարածք՝ «ՀՀ» պայմանական անվամբ։
|
