Այս պատմությունը գիտեին միայն ծնողներս, երբ դպրոցից տուն վերադառնալուց հետո հուզված պատմեցի իրենց: Երբեք ոչ մեկին չէի պատմել ու երբեք չէի մոռացել:
Նոր էի հաճախում Ստեփանակերտի հինգերորդ ութամյա դպրոցի առաջին դասարանը: Նոր ու անմոռանալի տպավորություններ էին, մի երեխայի համար, որը մեծացել էր քաղաքից ոչ հեռու մի փոքրիկ գյուղում: Նոր ընկերներ, նոր դեմքեր, նոր ու բարձր շենքեր: Դա մի նոր աշխարհ էր ինձ համար, անծանոթ, հետաքրքիր ու հմայիչ:
Այդ օրը, դասերից հետո, մենակ պիտի հաճախեի վարսավիրանոց: Թաշկինակիս ծերին հանգույցով փաթաթված էր հիսուն կոպեկանոցը, որպեսզի չկորցնեմ ու որով պիտի վարձատրեի վարսավիրին: Մոտակա վարսավիրանոցը մեր դպրոցից քիչ բարձր էր, «Ղարաբաղ» հյուրանոցի առաջին հարկում ու տան հետադարձի ճամփին:
Ոչ հաստատուն քայլերով բարձրացա աստիճաններով դեպի վարսավիրանոց: Բացեցի դուռը և նույնքան էլ ընկճված մտա ու ասացի, որ ուզում եմ մազերս իրենց մոտ խուզել: Առաջին անգամն էի քաղաքի վարսավիրանոցում: Ներկաների հայացքները խորթ ու ոչ բարեժպիտ էին: Մեջների տարեցը՝ ոտից գլուխ չափեց ինձ, քմքաժպիտ տվեց ու կարգադրեց իր աշակերտին գործի անցնել:
Քիչ հետո արդեն զգում էի, որ իրենց «փորձարկու ճագարն» եմ: Աշակերտը, որը մի տասնվեց-տասնյոթ տարեկան պատանի էր, շատ լկտի ու արհամարհանքով էր հետս վերաբերվում: Մեկ ուժով գլուխս աջ էր թեքում, մեկ ձախ, մեկ վեր, մեկ վար: Դրանով չբավարվեց, կոշտ ու կոպիտ նկատողություններից հետո սկսեց խփել գլխիս, գոռգոռալ ու գռեհիկ արտահայտություններ անել: Առաջին անգամն էի այդպիսի վերաբերմունքի արժանանում: Ինձ համար ավելի վիրավորական էր, որ տարեցները չէին խառնվում և անուշադրության էին մատնել լկտի պատանու վերաբերմունքը իմ հանդեպ: Ատամներս սեղմած, զսպեցի այդ կոպտություններն ու վիրավորանքները, վարձավճարը տվեցի ու դուրս եկա: Հոգուս նեղությանն ու հուզմունքին չափ չկար:
Աստիճաններից իջնելուց մի ինչ-որ հարազատ շենք աչքովս ընկավ: Հիշեցի՝ հորեղբայրս է այդտեղ աշխատում: Փողոցի դիմացի շենքը «Խորհրդային Ղարաղաղ» թերթի խմբագրության երկհարկանի շենքն էր, բաց շագանակագույն պատերով: Բարձրացա երկրորդ հարկ և ուղիղ մտա հորեղբորս աշխատասենյակը: Սեղանի հետևում նստած էր հորեղբայրս՝ բարձրահասակ ու բարետես: Գլուխը բարձրացրեց ու, ինձ տեսնելով, մի պահ ուրախ ժպտաց և ժպիտը սառեց դեմքին: Իսկույն զգաց իմ վիճակը:
- Արի, ներս մտիր, ջանս: Էդ ի՞նչ է պատահել, ինչո՞ւ ես այդպես հուզված,- չհասցրեց դեռ խոսքը ավարտել հորեղբայրս, արցունքներս վարար սկսեցին գլորվել իմ այտերից ու սկսեցի հեկեկալ: Արդեն անուժ էի ինձ զսպելու:
Հորեղբորս հաջողվեց ինձ հանգստացնել, թեյ լցրեց ինձ ու սկսեց ուշադիր լսել, թե ինչ է պատահել հետս: Մի կերպ պատմեցի և զգում էի, թե ոնց է զայրանում հորեղբայրը: Դեռ երբեք հորեղբորս այդպես զայրացած վիճակում չէի տեսել: Բռնեց թևս ու կարճ ասաց. «Դե, արի՛»:
Մտանք վարսավիրանոց:
- Ո՞ր մեկն էր,- հարցրեց հորեղբայրս:
- Սա էր,- մատով ցույց տվեցի դեպքի «հերոսին»:
Ու կրակ թափվեց սրանց գլխին, կարկուտ թափվեց: Կապտել էին ու քարացել, մի բան չէին խոսում, չէին հակաճառում: Երբեք չէի հավատա, որ համեստ ու զուսպ, բարի ու մարդասեր հորեղբայրս, ինքը՝ Վազգեն Օվյանը, որին ճանաչում ու սիրում էին բոլորը, այդպես ստորացներ ինչ-որ մարդկանց: Բայց դա ստորացում չէր, արդար դատաստան էր այդ պահին ինձ համար:
Իր խոսքերից շատ բան չէի հասկանում, խոսում էր խիստ զայրույթով ու մաքուր գրականով, միայն մի քանի հաճախ օգտագործող բառեր կարողացա հիշել՝ ապուշ, լկտի, տխմար...
Վարսավիրանոցից դուրս եկանք, ձեռը ուսիս էր ու այդ ձեռքից մի անսովոր ջերմություն ու լույս էր բխում, տաքացնելով և լուսավորելով իմ հոգու ամենից մութ ու սառն խորքերը: Հարազատ արյան ջերմությունն էր...
Երբեք ինձ այդքան հպարտ, երջանիկ ու պաշտպանված չէի զգացել. թիկունքիս հորեղբայրս էր...
