Արցախյան գոյամարտի տարիներին երբ տղամարդիկ հեռանում, փախչում էին վտանգված հայրենիքից, ես նրանց չէի կարողանում ներել։ Անգամ երբ իմ ծանոթներից կամ ընկերներից էին։ Հանրապետական թերթում հրապարակել էի այն գրող-մտավորականների ցուցակը, ովքեր այդ տարիներին լքել էին Հայրենիքը։
Շուրջ 20 տարի է անցել։ Պատերազմի տարիներին Արցախից հեռացած շատերն այսօր ռուսաստաններում և այլուր երիցս լավ են ապրում, առնվազն 100 անգամ ավելի լավ քան ես՝ իմ ընտանիքով։ Սակայն այսօր ևս ինչ էլ պատահի, ես երբեք չեմ լքի հայրենի հողը։ Իմ կյանքն աշխարհի ուրիշ ոչ մի անկյունում չեմ պատկերացնում...
Բայց այսօր ես չեմ կարողանում մեղադրել պատերազմի դաժան բովով անցած այն մարդկանց, այն տղաններին, ովքեր հեռանում են Հայրենիքից։ Բացարձակապես չեմ կարողանում մեղադրել, հիմք ու պատճառներ չեմ գտնում, և դա է ամենասարսափելին...
Իմ այս խոսքերը մորթապաշտներին, վախկոտներին չեն վերաբերվում։ Այստեղ նրանց լինել-չլինելը մի հաշիվ է։ Ամենափոքր վտանգի դեպքում նրանք, միևնույն է, ծլկելու են։ Իմ աչքի առաջ այն տղաներն են, ովքեր արյուն են թափել մեր հողի համար։ Նրանցից շատերը բազմանդամ ընտանիք ունեն, երեխաներ ունեն։ Ոմանք սարսափելի պայմաններում են ապրում, ոմանք, դրան գումարած՝ ոչ մի կերպ չեն կարողանում աշխատանք գտնել։ Շատերը տասնյակ, անգամ հարյուրավոր անգամ ճակատները պատին խփելուց հետո կոտրվում են, հերթական անգամ հիասթափված տուն վերադառնալով ու փոքրիկների անմեղ ու սպասողական աչքերին նայելով, անզորությունից քիչ է մնում լան։ Եվ մի օր էլ, ուրիշ ոչ մի ելք չտեսնելով, ցավով կապում են ճամպրուկներն ու հեռանում իրենց արյան, առողջության գնով ազատագրված և մերսեդեսներով, դղյակներով հեղեղված հայրենի երկրից... Իմ աչքի առաջ այդ մարդիկ են...
Իմ հարազատներից մեկն Արցախյան ազատամարտի տարիներին վիրավորվել էր։ Տեղափոխվել էր Երևան և վիրահատվել։ Պատերազմից հետո նպաստ էր ստանում՝ որպես 2-րդ կարգի հաշմանդամ։ Մի քանի տարի հետո 2-րդ կարգը փոխեցին ու դարձրին 3-րդ կարգ։ Մի որոշ ժամանակ էլ անցավ։ Երևանից ժամանած բժշկական հանձնաժողովը «ստուգեց» ու նրան զրկեց կարգից։ Ընտանիքը, երեխաներին պահելու համար ստիպված այնպիսի աշխատանքներ էր կատարում, որ իրեն հակացուցված էր, չէր կարելի։ Հետո «աշխատանքային սեզոնն» ավարտվեց ու նա մնաց անգործ...
Բարեբախտաբար, նա չի մտածում հայրենի հողը լքելու մասին։ Ավագ որդին մի տարի հետո կզորակոչվի բանակ՝ իր նման հազարավոր տղաների պես պաշտպանելու մեր երկիրը։ Այս մարդիկ են մեր ներկան ու ապագան։ Ամեն ինչ պետք է անել, որ նրանք երբեք չմտածեն օտար ափեր մեկնելու մասին։ Այլապես մի օր մենք կորցնելու ենք այն ամենաթանկը, ինչ թշնամուց պաշտպանել ենք կյանքի ու արյան գնով՝ մեր Հայրենիքը։
ՎԱՐԴԳԵՍ ՕՎՅԱՆ
|
