Բերձոր շրջկենտրոնում Բերձոր (Լաչին) քաղաքի ազատագրման 19-րդ տարեդարձին նվիրված տոնական միջոցառուման ժամանակ ԼՂՀ նախագահ Բ. Սահակյանն անդրադարձել է Բերձորի ազատագրման ռազմական, քաղաքական նշանակությանը, այն կարևոր հաղթանակ համարել հայ ժողովրդի համար, հավելելով, որ առանց այդ շրջանի ազատագրման անհնարին կլիներ պաշտպանել մեր երկրի անկախությունն ու ազատությունը։
Նա այնուհետև հայտնել է, որ առանց Քաշաթաղի շրջանի հնարավոր չէ Լեռնային Ղարաբաղի՝ որպես անկախ պետության գոյատևումը։ Նա Քաշաթաղի զարգացումը համարել է համահայկական կարևորություն ունեցող ռազմավարական խնդիր, ընդգծելով, որ պետությունը կանի հնարավորը նրա շենացման ուղղությամբ։
Անշուշտ, գովելի է, որ ի տարբերություն ՀՀ նախագահների, ովքեր ԵԱՀԿ ՄԽ շրջանակներում տարվող բանակցություններում Լաչինը դիտում են որպես Արցախը Հայաստանին կապող լոկ միջանցք, ճանապարհ, արահետ, Բ. Սահակյանը գոնե շեշտել է այդ շրջանի ռազմավարական նշանակությունը, ապա հայտնել, որ «առանց Քաշաթաղի շրջանի հնարավոր չէ Լեռնային Ղարաբաղի՝ որպես անկախ պետության գոյատևումը։ Սակայն մտահոգիչ է, որ Արցախի քաղաքական իշխանությունները վերջին շրջանում հիմնականում խոսում են միայն Քաշաթաղի և Քարվաճառ-Շահումյան շրջանների մեզ համար ունեցած ռազմավարական կարևոր նշանակության մասին։
Վերջերս հայաստանյան, ադրբեջանական լրատվամիջոցները, արտասահմանյան տարբեր քաղաքագետներ և վերլուծաբաններ սկսել են ավելի հաճախակի տեսակետներ ու կարծիքներ հնչեցնել, այսպես կոչված, ղարաբաղյան խնդրի վերաբերյալ։ Անգամ հեռավոր, աշխարհի մյուս ծայրում գտնվող Ավստրալիայի խորհրդարանի պատգամավոր Ֆրեդ Նիլն է մտահոգվում Արցախի ճակատագրի մասին, եզրակացնում, որ «Օսմանցի հանցագործներին համապատասխան պատժի չենթարկելու հետևանքով Ադրբեջանում նրանց թուրք եղբայրներն ընդօրինակեցին նույն ցեղասպան քաղաքականությունը Լեռնային Ղարաբաղի հայերի դեմ», հավելելով, որ «հայերի երկրորդ ցեղասպանությունը կանխելու միակ միջոցը Լեռնային Ղարաբաղի անկախության միջազգային ճանաչումն է։
Ամերիկացի, շվեդ, անգլիացի քաղաքագետները, այլազգի զանազան գործիչներ, անգամ սլովակ լրագրող Անդրեյ Բանը Ղարաբաղի ճակատագրից են խոսում, հայաստանյան ու ադրբեջանական մամուլը ՀՀ և Ադրբեջանի նախագահների այս կամ այն հանդիպման մասին վերլուծություններ են անում, իսկ պաշտոնական Ստեփանակերտը, ինչպես ասում են՝ «ոչ տեսել է, ոչ լսել»... Կամ ամեն ինչ գիտե, բայց, ինչպես հանրահայտ առակում՝ «Յա զնայու, նո նե սկաժու»...
Hraparak.am
Որքան էլ իշխանությունները փորձեն ասել, որ Հայաստանը ԼՂ-ն չի ճանաչում Ադրբեջանի կազմում, դրանք ընդամենը ներքին օգտագործման խոսակցություններ են։ Նման տեակետ է հայտնել Ռազմավարական և ազգային հետազոտությունների հայկական կենտրոնի ղեկավար Մանվել Սարգսյանը։ Նրա խոսքով, իրականության մեջ Ղարաբաղի տարածքը ԵԱՀԿ 56 անդամ-երկրների, այդ թվում Հայաստանի կողմից ճանաչված է որպես Ադրբեջանի տարածք։
«Խնդիրը, որը դրված է ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի առաջարկած մոդելի մեջ, այն է, թե ինչպե՞ս պետք է լուծել Ադրբեջանի տարածքում ապրող հայերի խնդիրը։ Ընդամենը սա է հարցը, Մինսկի խումբը որևէ այլ խնդիր չի լուծում։ Շատերը ԼՂՀ-ի մասին խոսելիս ասում են «ստատուս-քվո», ինչը շատ անորոշ բնութագրում է։ Բայց ի՞նչ կարգավիճակ ունի այդ տարածքը՝ ոչ մի։ Դա Ադրբեջանն է, որտեղ ինչ-որ խնդիրներ կան։ Մենք փորձում ենք ապահովել այդ տարածքի անվտանգությունը՝ ճանաչելով ուրիշ երկրի իրավական իրավունքը այդ տարածքի վրա։ Այլ կերպ ասած՝ Ղարաբաղի հարցը Ադրբեջանի տարածքում ապրող հայերի խնդիրների լուծման հարցն է, ոչ այլ բան»,- նշել է փորձագետը։
Մանվել Սարգսյանը նկատել է, թե ակնհայտ է, որ Ադրբեջանը Արցախի հարցում միակողմանի որևէ զիջման չի գնա։ «Այդ երկիրը փայլուն գիտակցում է, որ կորցրել է իր երազած երկրի մի մասը և կորցրածը վերականգնելու համար հրաշալի քաղաքականություն է իրականացնում, այնինչ Հայաստանը ստացիոնար, հարյուր տարվա համար մշակված քայլերի է դիմում՝ հաշվի չառնելով, որ հակառակորդը տարիների ընթացքում փոխում է հակամարտության բովանդակությունը։ Սակայն փաստ է, որ մեր որոշումները սրբորեն պահելով՝ չենք հասկանում, որ որքան դրանք ավելի մեծ եռանդով ենք պահպանում, այնքան ավելի ենք մեծացնում պատերազմի հավանականությունը։ Իսկ պատերազմի հավանականությունը սկսվում է այնտեղից, որտեղ միջազգային հանրությունը ոչ թե արգելում է կրակել Ադրբեջանին, այլ միայն ասում է, որ ԼՂ հարցը ռազական ճանապարհով լուծելը վտանգավոր է»,- համոզմունք հայտնեց փորձագետը։
Մանվել Սարգսյանի կարծիքով, Հայաստանի խնդիրն է հասնել նրան, որ Լեռնային Ղարաբաղին ոչ թե «օկուպացված տարածքներ», այլ մեկ ուրիշ կարգավիճակ տրվի և այդ հստակ ձևակերպումն ընդունելի դառնա միջազգային հանրության համար։
Ամփոփելով՝ փորձագետը հատկանշական համարեց, որ ԵԱՀԿ Մինսկի խումբը դարձել է կուռքի նման մի բան, որին թեպետ անընդհատ քննադատում ենք, սակայն «ուսանողից մինչև նախագահ ասում են, որ ԼՂ հակամարտությունը պետք է լուծվի բացառապես ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի շրջանակներում։
Հայկական կողմը պետք է վերջ դնի ադրբեջանական արկածախնդրությանը Լեռնային Ղարաբաղի զինված ուժերի հետ շփման գծում։ Այդ մասին մամուլի ասուլիսում հայտարարել է Կոմանդոսը՝ գեներալ-մայոր Արկադի Տեր-Թադևոսյանը։
Նա նկատել է, որ հայկական կողմը պետք է Ադրբեջանին կարճ, բայց արդյունավետ պատասխան տա։ «Ավելի հստակ, մենք պետք է դիպուկահարների պատերազմ սկսենք և ոչնչացնենք ադրբեջանցի դիպուկահարներին շփման գծում»,- նկատել է Կոմանդոսը։ Նրա խոսքով, Ադրբեջանը միջազգային ասպարեզում ակտիվորեն լոբբի է անում հայկական կողմի թույլ «կետերը», այն դեպքոմ, երբ Երևանն այս հարցում հետ է մնում Բաքվից և ակտիվորեն չի բարձրացնում ադրբեջանական ագրեսիայի հարցը։
«Մեր դիվանագետները պետք է դուրս գան ստվերից և ակտիվ պայքար սկսեն»,- նկատել է նա՝ ավելացնելով, որ Երևանը շատ հանգիստ է արձագանքում օտարերկրացի հեղինակավոր քաղաքական գործիչների՝ Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականության մասին հայտարարություններին, փոխարենը Հայաստանում հավատարմագրված այդ երկրների պաշտոնական ներկայացուցիչներից պարզաբանումներ պահանջելու։ «Պետք չէ ապրել Լեոպոլդ կատվի սկզբունքով, պետք է պայքարել սեփական իրավունքների համար»,- ամփոփեց Կոմանդոսը։
NEWS.am
«Թուրքիան պահանջում է Հայաստանից դուրս բերել զինուժը օկուպացված հատվածից։ Սա է Թուրքայի վարչապետի խոսքը։ Եվ եղել է համաձայնություն Հայաստանի և Թուրքիայի միջև արձանագրությունները ստորագրելիս։ Եվ սա հաստատում են այլ նախարարներ, թեև սա չկա արձանագրություններում, քանի որ պայմանը վերաբերում է երրորդ կողմին՝ Ադրբեջանին,- ասել է Եվրոպայի խորհրդի խորհրդարանական վեհաժողովի նախագահ Մևլութ Չավուշօղլուն։- Հայաստանի արտգործնախարարը փորձում է ինձ մեղադրել, բայց ես հարցրել եմ ինձ հանդիպած արտգործնախարարներին, և բոլորը հաստատել են, որ Հայաստանը ընդունել է իր ուժերը դուրս բերել 5 շրջաններից, ոչ թե 7։ Անգամ ոչ 1-2 շրջաններից, այլ՝ 5... Այո, հինգ շրջաններից։ Հայաստանն այնուհետև առաջարկել էր Թուրքիային 5-ի փոխարեն 3 շրջան, հետո բանակցել էին թվերի համար, բայց դա էլ չաշխատեց։ Վերջնական համաձայնեցվել էր 5 շրջաններից զինուժի դուրսբերումը, և քանի որ ոչ մի շրջանից ուժերը դուրս չեն բերվել, դրա համար էլ Թուրքիայում արձանագրությունների վավերացում չեղավ... Թուրքիան ցանկություն է հայտնում նորմալացնելու հարաբերությունները, բայց այդ պայմանով, որի առնչությամբ Թուրքիան հաստատակամ է։ Լեռնային Ղարաբաղը այլ հարց է։
«Ազգ»
Սոչիի Լազարևսկի շրջանում տեղադրված զորավար Անդրանիկի հուշարձանն ընդամենը մի քանի օր էր կանգնած մնացել։ Շրջանի ղեկավարության պարտադրանքով այն ապամոնտաժվել էր։
Եթե հայերի համար զորավար Անդրանիկն ազգային արժեք է և ուզում են կանգնեցնել նրա հուշարձանը, ապա թող դա անեն Հայաստանի կամ Ղարաբաղի տարածքում և չվիրավորվեն այս կամ այն երկրի իշխանություններից՝ իրենց մտադրությունն իրագործել թույլ չտալու համար։ ԱԳտնում է հայկական հուշարձանների ուսումնասիրության կազմակերպության ղեկավար, հուշարձանագետ Սամվել Կարապետյանը՝ մեկնաբանելով Սոչիում զորավար Անդրանիկի հուշարձանի ապամոնտաժման փաստը։
«Մեզանում վատ ավանդույթ է ձևավորվել՝ խաչքարերը կամ ազգային հերոսների արձանները տեղադրել երկրագնդով մեկ։ Ճիշտ կլինի, որ Սոչիի հայերն այդ արձանը բերեն Հայաստան կամ Ղարաբաղ։ Այդ ժամանակ ոչ ոք չի համարձակվի վարջնագիր ներկայացնել կամ ստիպել, որպեսզի հայերն իրենց ձեռքով հանեն իրենց հերոսների հուշարձանները», - ասել է Ս. Կարապետյանը։
Նա նաև նշել է, որ եթե հայերը չեն ցանկանում նման իրավիճակում հայտնվել, պարզապես պետք է վերադառնան Հայաստան. «Այդ խնդրին այլ լուծում չկա։
NEWS.am
Մամուլում լուրեր են շրջանառվում, առ այն, որ Ղրղըզստանում բնակվող համշենահայ 200 ընտանիքներ ցանկանում են բնակություն հաստատել Արցախում։ Համշենահայերին Արցախ տեղափոխելու ծրագրի մշակման նպատակով համայնքի ղեկավար Ռուսլան Կարաբաջակովը եղել է Երևանում, որպեսզի համշենահայերի Արցախում բնակության համար առավել հարմար վայր ընտրի։
Թե որքանով կիրականանա այս ծրագիրը, ցույց կտա ժամանակը։ Ընդհանրապես հաճախ մենք շատ ենք սիրում առաջ ընկնել իրադարձություններից, սենսացիոն հայտարարություններ ու լուրեր տարածել, որոնք հետո տարբեր պատճառներով չեն իրականանում։ Հիշեցնենք, որ դեռևս 1984 թվականին քրիստոնյա համշենահայերին Կրասնոդարի երկրամասից և Աբխազիայից, իսկ մահմեդական համշենահերին՝ Միջին Ասիայից, փորձ է արվել տեղափոխելու Լոռու գյուղերից մեկը, սակայն Սպիտակի երկրաշարժից հետո այդ ծրագիրը չի իրականացել։
«Լավ է, որ Ղարաբաղում ապրել ցանկացողների թիվը մեծանում է։ Պետությունը պետք է անհրաժեշտ աջակցություն ցուցաբերի ղրղըզստանաբնակ համշենահայերին և այս հարցում օգնի նրանց»,- այդ կապակցությամբ հայտնել է ՀՅԴ Հայ դատի և քաղաքական հարցերի գրասենյակի ղեկավար Կիրո Մանոյանը։
